Abidin Dino Biyografisi
Abidin Dino, 1913 istanbul doğumlu ressam, yazar, rejisör ve politikacı. Hayatını sürdürdüğü 80 sene içerisinde yazı, fotoğraf, senaryo, hikaye ve rejisörlük gibi muhtelif sanat dallarında bir hayli yapıt kazandıran Abidin Dino, modern Türk fotoğrafı’nin liderlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Abidin Dino, 23 mart 1913’de İstanbul’da dünyaya geldi. Aynı sene ailesi Cenevre’ye yerleşince 12 yaşına kadar burada gelişen Dino, 1. Dünya Savaşı’nın ardından İstanbul’a döndü. Robert Koleji’nde başladığı eğitimini fotoğraf ve karikatüre dinlediği alaka sebebiyle yarıda vazgeçti. Aynı zamanda edebiyat’la da ilgilen Dino, o yarıyılda abisi Arif Dino’nun da yardımıyla kendini tamamen sanata adadı.
Yarın Gazetesi’nde desenleri ve ilk defa 1931’de Sanatkâr isimli mecmuada da yazıları yayınlanan Dino, yaptığı herşeyde yeniliğin peşindeydi. 1931 ve 1932 seneleri arasında Afyonkeşler ve Parmak Yığınları isimli dizileri hakikatleştiren Abidin Dino, Pertev Naili Boratav‘ın Türk Masalları ve Nazım Hikmet‘in Kuvayi Ulusala isimli eserlerine resmetti.
1933’te D Grubu topluluğunu öteki ressamlar Nurullah Berk, Cemal Tollu, Zeki Faik İzer, Elif Naci ve heykeltraş Zühtü Müritoğlu ile beraber kuran Dino, yeniden yenilik peşindeydi. Bu toplulukta düşünce yanı ağır basan fotoğraflar yapmayı hedeflediler ve alana getirdikleri yapıtlarla bir hayli sergi açtılar.
Aynı sene SSCB’li rejisör Sergay Yutkeviç’in Türkiye’nin Kalbi Ankara filmini sürüklemek için Türkiye’ye geldiği sırada, Dino’nun fotoğraflarını gördü ve Mustafa Kemal ATATÜRK’şöhret de ricasıyla, o’nu Leningrad’a davet etti. Böylece 1934’de sinema eğitimi almak için gittiği Leningrad’da dekoratör ve ressam olarak Yutkeviç’in çalışmalarına katıldı ve onun idarediği Madenciler isimli filmde çalışma olanağı buldu. Abidin Dino, geçen üç senenin ardından, 2. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla oradan dağıldı ve bir zaman Londra’da yaşadıktan sonra, Paris’e gitti ve burada çalışmalarda bulundu. Yeniden ressam ve dekoratör olarak çalıştığı bu yarıyılda Pablo Picasso, Tristan Tzara, Eisentein, Andre Malraux ve Gertrude Stein gibi önde gelen sanatçılarla da yakınlıklar kurdu.
1939’da İstanbul’a döndüğü sıralarda fukara insanlara ve balıkçılara olan alakasının üzerine, onun gibi düşünen sanatçılarla beraber 1941’de Liman Grubu diye anılan Yeniler Topluluğu’nu kurdu. Liman etrafındaki balıkçıların fotoğraflarından oluşturularak açılan sergi büyük alaka gördü. Aynı yarıyılda bir yandan da siyasal çalışmalarda bulunan Dino, İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından Mecitözü’ne, ardından da Adana’ya sürgüne sevk edildi. Dino, 1943 senesinde Kenanpaşazade Sait Bey‘in oğlu olan Osmanlı Bankası Fotoğrafı İşler Müdürü Asım Bey‘in kızı dilci, öğretim azası, tercüman ve yazar olan Güzin Dino Dikel ile evlendi. Adana’da yaşadığı yarıyılda, fotoğraflarında pamuk emekçilerini işleyen Dino, “Kel” ismini verdiği bir reyin yazdı, “Türk Lafı” adlı bir gazete idaredi ve 1950 senesinde “Çingeneler” isminde bir film de senaryosu yazdı.
Sürgün senelerinin ardından İstanbul’a dönen Dino, “İkinci Dünya Savaşı” isimli diziyi reelleştirdi ve 1952 senesinde tamamen Paris’e yerleşti. Amerika, Fransa ve Cezayir’de sergiler açmasının ve karma sergilere katılmasının yanısıra, bir yarıyıl Fransa Plastik Sanatlar Birliği’nin Onur Başkanlığı’nı yaptı ve New York Dünya Sergisi’nin Sanat Danışmanlığı’nı yürüttü. İki sene sonra eşi de Paris’e yerleşti. Güzin Dino, Paris’teki Milli Bilim Merkezi‘nde çalıştı ve Doğu Dilleri Enstitüsü‘nde öğretim azalığı yaptı.
Dino, tek bir mevzuyu ele alarak yaptığı fotoğraflara, “Eziyet” 1955, “Atom Fobisi” 1955, “Uzun Yürüyüş” 1955, “Uzay” 1959, “İsmeler” 1964-65, “Savaş ve Barış” 1966, “Üryanlar” 1976 gibi adlar vererek onları sergiledi. Aynı senelerde, Yaşar Kemal’in “Deniz Darıldı” 1978 isimli romanını, İlhami Bekir’in “Unuttum” 1979 ve Melih Cevdet Anday’ın “Tanıdık Dünya” 1984 isimli şiir kitaplarını da resimledi. Dino, 1966 senesinde de rejisörlüğünü yaptığı “Gol” isimli dokümansal film ile, Flaherty Mükâfatı’nü kazandı.
Abidin Dino, 7 Aralık 1993 günü, 80 yaşındayken Paris’te Villejuif Sağlık Kurumu‘nde ölüm etti. Dino’nun cenazesi İstanbul’a getirildi ve Aşiyan Mezarlığı‘nda toprağa verildi.
Vefatının ardından “Kültür, Sanat ve Siyaset Üstüne Yazılar” ismi altında, Kısa Hayat Hikayesi, Kel ve Verese isimli oyunları, Eller, Pera Palas, Sinan isimli anlatıları ve 1938–1993 seneleri arasında yazdığı yazılar yayımlandı. Eşi Güzin Dino’nun da Gel Zaman Git Zaman – Abidin Dino’lu Seneler isimli bir kitabı bulunmaktadır.
ŞAHSİ SERGİLERİ
1955 Galerie Kleber, Paris 1955 Galerie Camille Renaud, Paris 1956 Galerie La Demeure, Paris 1957 Cadan Gallery, New York 1958 Picasso Müzesi, Antibes 1959 Galerie Schoeller, Paris 1960 Galerie Deent, Amsterdam 1962 Galerie Partis Pris, Grenoble 1964 Galerie Spisovatele, Prag 1964 Galerie Ritter, Zürih 1964 İbn-i Haldun Müzesi, Cezayir 1964 Galerie Casanova, Paris 1965 Scott-Faure Gallery, La Jolla, California 1966 Dom Pisatili Galerisi, Moskova 1968 Galerie Henriette Gomez, Paris 1969 Galerie Deent, Amsterdam 1970 Galeri 1, İstanbul 1971 II Poliedro Galeria, Roma 1972 Galerie Leonardo da Vinci, Potenza 1972 Galerie Estève, Paris 1976 Üryanlar, Palais Municipale, Saint-Paul de Vence 1977 Doksan Çiçek/Dokunsan Çiçek , Vakko Sanat Galerisi, Ankara 1978 Siloghi Galerisi, Atina 1978 Galerie Le Scriptorium, Paris 1978 Vakko Sanat Galerisi, Ankara/İzmir 1979 Deniz Darıldı, Vakko Sanat Galerisi, Ankara/İzmir 1979 Bedri Rahmi Galerisi, İstanbul 1980 Türkay Sanat Galerisi,Stuttgart 1980 Galerie dans la Galerie, Paris 1980 Galerie Place Beauvau, Paris 1981 İsmeler, Bedri Rahmi Galerisi, İstanbul 1981 İsmeler, Vakko Sanat Galerileri 1981 İsmeler, Saint-Germain en Laye 1982 Galerie Praestasgaarden, Danimarka 1983 Günümüz Türk Sanatı, Fondation Corrente, Milano 1983 Vakko Sanat Galerisi, İstanbul/Ankara 1984 El, Galeri Nev, Ankara 1985 Urart Sanat Galerisi,İstanbul/Ankara 1985 Pamukbank Suadiya Sanat Galerisi, İstanbul 1986 Yalınlar, Galerie Espace Pont Neuf, Paris 1986 Bu Dünya, Galeri Nev, Ankara 1987 Bu Dünya, Galeri Nev, İstanbul 1988 Jacques L. Jourdan-Jopie, Paris 1988 Garanti Sanat Galerisi, İstanbul 1988 Acıyı Çizmek, Vakko Sanat Galerisi, İstanbul/Ankara 1988 Yalınlar, Galeri Nev, Ankara 1989 Galerie Vieille du Temple, Paris 1989 Antibes Fotoğrafları-Açılar-Pencereler, Galeri MD, İstanbul 1990 Çiçekleme, Galeri Nev, Ankara/İstanbul 1990 Musée de la Céramique, İtalya 1991 Galerie Bussola, Turin 1992 Suratlar, Galeri Vieille du Temple, Paris 1993 Ak la Ka ra, Galeri Nev, Ankara/İstanbul; Kızılkule,Antalya 1993 HP Galerisi, Lefkoşa 1994 1. Vefat Yıldönümü Sergisi, Galeri Nev, İstanbul 1996 Üç Kent: Antibes, İstanbul, Paris, YKB Galerileri, İstanbul /Adana / İzmir 1997 Abidin Dino’yu Anma Sergisi, Fransız Kültür Merkezi, İzmir 1997 Galerie Vieille du Temple, Paris 1999 Kafalar, Galeri Nev, İstanbul 2001 Bir Desen Ustası, Garanti Bankası Sanat Galerisi, İstanbul 2001 Arkası Shop, İzmir Galeri Nev’in katkılarıyla 2003 El Mikrocerrahi ve Ortopedi Travmatoloji Sağlık Kurumu, İzmir Galeri Nev’in katkılarıyla 2003 Ulusal Reasürans Galerisi, İstanbul 2003 Yapı Kredi Kasım Taşkent Galerisi 2003–2004 Onuncu Vefat Yıldönümü Hatırasına, “Güzin’in Abidinleri”, Galeri Nev Ankara/İstanbul
KATILDIĞI KARMA SERGİLER
1952 16. Venedik Bienali 1954–1962 Salon de Mai, Paris 1964 Türk Sanatçılar Sergisi, Musée de l’Arkası çağdaşa da la Ville, Paris 1976 7 Türk Ressam, Centre Culturel, Venissieux 1977 Siloghi Galerisi, Atina 1979 Poésie Murale, Bourges 1979 5 Türk Ressamı, Türkay Sanat Galerisi, Stuttgart 1982 Bugünün Türk Ressamları, Fondation Corrente, Milano 1982 Henry Thomas Foundation, Musée de l’Arkası çağdaşa da la Ville, Paris 1983 İnsan Görüntüsü, Galerie Sculptures, Paris 1983 d Grubu 50. Sene Fotoğraf ve Heykel Sergisi, Garanti Sanat Galerisi, İstanbul 1986 Modern Türk Plastik Sanatları Sergisi, Ankara 1987 1. Beynelmilel İstanbul Bienali 1989 Jacques L. Jourdan-Jopie, Paris 1989 İslam Dünyasında Modern Sanat, Barbican Centre, Londra 1990 10. Beynelmilel Sanat Fuarı, Galeri Nev ,1940 Kuşağı, Tem Sanat Galerisi, İstanbul ,1940 d Grubu’ndan Bir Kesit, Şekerbank Sanat Galerisi, Ankara ,1940 Paristanbul, Cité International des Arts, Paris 1991 1. Sanat Fuarı, Apocalpyses, Saint-Germain en Laye 1991 La Bussola Galeria, Torino 1992 Galerie Hermés, Paris 1992 Galerie Vieille du Temple, Paris 1994 1950-2000 T.C. Merkez Bankası 1994 Modern Türk Sanatı Kolesiyonu Sergisi, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 1995 Devlet Fotoğraf ve Heykel Müzesi, Ankara 2000 Beden/Benlik, Galeri Nev, Ankara/İstanbul 2000 Hayal/Hakikat, Galeri Nev, Ankara/İstanbul 2000 Mekan/Zaman, Galeri Nev, Ankara/İstanbul 2000 Nazar/İktidar, Galeri Nev, Ankara/İstanbul
