Altın Madencileri Derneği Başkanı Hasan Yücel, Erzincan’ın İliç ilçesinde yaşanan maden kazasıyla ilgili hazırlanan eksper raporunu eleştirerek, “Rapora bakarsanız kaza, planlama ve proje yanlışlarına bağlanıyor. Halbuki çok âlâ bir proje ve plan, inşaat ve işletme sürecinde yanlış kurulabilir. Bu yüzden yalnızca plan, proje değil; inşaat ve işletme süreçleri de detaylı bir biçimde incelenmeli” dedi.
Altın Madencileri Derneği Başkanı Hasan Yücel, yazılı bir açıklama yaparak, Erzincan’ın İliç ilçesinde bulunan maden alanında 13 Şubat’ta yaşanan toprak kaymasıyla ilgili başlatılan soruşturma kapsamında hazırlanan uzman raporuna reaksiyon gösterdi. Heyetin akademisyen yüklü oluşturulması ve uygulamada uzman bireylerin bulunmaması, ortaya çıkan raporun pratik değil teorik yüklü olmasına yol açtığını vurgulayan Yücel, “Madencilik daima yaşayan bir organizma üzeredir. Halbuki İliç’le ilgili uzman heyetinin hazırladığı raporda bu durum gözardı edilmiştir. Kazanın meydana gelmesi, projenin hakikat kurulmamasına, kapasite artışına gidilmiş olmasına ve hazırlanan projelerdeki tasarım yanlışlarının bulunmasına indirgenmiştir. Halbuki madencilikle uğraşan herkes bilir ki, olay bu kadar kolay değildir. Zira planlama ve proje madencilikte birinci evredir. Asıl inşaat ve işletme süreci kıymetlidir. Çok uygun bir proje ve plan, inşaat ve işletme sürecinde yanlış kurulabilir. Bu yüzden şayet İliç kazasının bütün detaylarıyla aydınlanmasını istiyorsak, yalnızca plan ve proje değil, inşaat ve işletme süreçlerini de mercek altına almalıyız. İnşaat ve işletme süreçlerini en ince detayına kadar incelemeliyiz” ihtarında bulundu.
“Teori ile pratik birbirine karıştırılıyor”
Madencilik alanında çok uzman isimlerin bulunduğunu ve bu bireylerin İliç’le ilgili inceleme yapmasının bundan sonraki mümkün kazaların önüne geçmesi noktasında da yardımcı olacağını belirten Yücel, “Sapla samanı, teori ile pratiği birbirine karıştırmamak gerekiyor. Burada görünen o ki, uzman raporunu yazanlar, teori ile pratiği birbirine karıştırmışlar. Madencilik faaliyetinin olmazı ‘proses’ evresi inşaat faaliyeti üzere değerlendirilmiştir. Halbuki madencilikte proses olayı canlı bir organizma üzeredir. Dinamik ve daima izlenmesi gereken bir yapıdır. Bu prosese ait verilerin 24 saat, gece gündüz aralıksız takip edilmesi ve gelen bilgilerin ışığında gerekli aksiyonların alınması gerekiyor. Bunlar yapılmadığı takdirde istek etmediğimiz İliç üzere kazaların olması kaçınılmazdır. İliç ile ilgili ‘Bilirkişi Raporu’ incelendiğinde, üstteki madencilik kriterlerinin geçmişi kapsayacak halde bilgi, doküman, veri ve bilgilerin gereğince incelenmediği görülmektedir. Bu durum eksper raporunun, kamuoyunda oluşan baskının da etkilisiyle, kâfi ve gerekli olan inceleme yapılmadan çabuk bir formda hazırlandığı izlenimine yol açmaktadır” ikazında bulundu.
“Raporla birçok evre ve süreç geçiştiriliyor”
İliç uzman raporunda kazaya neden olabilecek birçok işlevin ölçülemediğine de vurgu yapıldığına dikkat çeken Yücel, “Oysa biliyoruz ki, İliç’teki madenin üretim ve işletim süreçleriyle ilgili birçok öge şirket tarafından raporlanmıştır. Bu İliç’e özel bir durum da değildir. Bütün madenlerde üretimle ilgili süreçler nizamlı olarak raporlanmak zorundadır. Bu raporlar ve teknik ayrıntılar, uzmanlar tarafından toparlanıp, çabuk edilmeden, sürece yayılarak en ince detayına kadar kıymetlendirilmesi gerektiği kanaatini taşıyorum. Aksi takdirde uzman raporu, bu haliyle, birçok basamağın ve sürecin geçiştirildiği, dokümantasyona dayalı, kısa, detaylardan uzak hazırlandığı izlenimine yol açacaktır” dedi.
“En hafif tabiriyle skandaldır”
Yücel, uzman raporunda Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) raporunda imzası bulunan bürokratların kusurlu bulunmasını da eleştirerek, “ÇED Raporları, madencilik faaliyetlerinde ‘planlama’ basamağında alınır. Bu raporlara onlarca akademisyen de imza atar. Memleketler arası ve ulusal kriterler ve mevzuata uygun bir formda hazırlanan bu raporları kamunun da onaylaması kadar doğal bir şey olamaz. İliç’le ilgili eksper raporunda, ÇED raporlarına görüş bildiren, ‘bu proje yapılabilir’ diyen uzman ve akademisyenler kusursuz bulunurken, rapora gelen görüşlerin ışığında onay veren kamu bürokrasinin, bu kadar kolay bir halde kusurlu bulunması en hafif tabiriyle skandaldır” tenkidinde bulundu.
“Data kayıtlarında kazanın izleri kesinlikle vardır”
İliç’teki madende toprak ve su hareketliliğini ölçmek için kurulan radarların, sensörlerin ve öteki teknik aygıt kayıtlarının geçmişe dönük detaylı bir biçimde incelemesi gerektiğine de dikkat çeken Yücel, “İliç üzere büyük bir madendeki, su ve hava izleme kayıtları, yer hareketliliğini tespit etmek için kurulan sensör ve radar kayıtlarının bu kadar kısa mühlet içerisinde incelenmesi ve bunların ışığında kararla ilgili öngörüde bulunulması bizim açımızdan mümkün değildir. Bu datalar bu kadar kısa müddette tahlil edilemez. Bu bilgilerin ve geçmişe yönelik bütün verilerin detaylı bir biçimde operasyonel tecrübesi olan uzmanlar tarafından incelenmesi gerekiyor. Zira madencilikte beklenen bir kaza kesinlikle kendisini belirli eder. O denli yahut bu türlü kesinlikle geçmişte bu kazanın izleri vardır. O izleri takip ederek neden bu türlü bir kaza olduğunun sebeplerine ulaşırsınız. Bu yol izlenmeden ivedilikle rapor yazılması ileride telafisi mümkün olmayan meselelere yol açabilir” ihtarında bulundu.
“Dava madenciliğin geleceğini belirleyecek”
Madencilik dalında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları olarak, İliç kazasının idari, teknik ve türel olarak objektif bir halde incelenip sonuçlarının ortaya konulmasını dilek ettiklerini vurgulayan Yücel, “Bu kazanın sebeplerinin idari, teknik ve türel olarak ortaya konulması, bundan sonra bu türlü elim kazaların önüne geçilmesine vesile olacaktır. O yüzden bu davanın aceleye getirilmeden, kazanın hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak halde aydınlatılması ve nedenlerinin tespit edilmesi için gerekli incelemelerin detaylı bir halde yaptırılmasını yargıdan talep ediyoruz. Bu cins projelerde operasyonel tecrübesi olan şahısların incelemelere dahil edilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz. Kimsenin aklında nokta kadar kuşkuya yer bırakmayacak formda kaza aydınlatmalıdır. Bu herkesin lehine olan bir şeydir” davetinde bulundu.
İHA
