Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çekya temaslarının akabinde yaptığı açıklamada, “NATO’nun nasıl Ukrayna’da işgale karşı gösterdiği bir duruş var. Birebir biçimde Filistin’de de işgale karşı unsurlu bir duruş göstermesi gerekiyor” dedi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çekya’nın başşehri Prag’da gerçekleştirilen NATO Gayriresmi Dışişleri Bakanları toplantısının akabinde temaslarına ait açıklamalarda bulundu. Türkiye’ye hareket etmeden evvel yaptığı açıklamada Fidan, “Gün uzunluğu çok ağır tartışmalar, görüşmeler oldu. Türkiye olarak NATO tabanlarında her vakit için vurguladığımız görüşlerimizi burada yüksek sesle tekrar gündeme getirdik. Bilhassa bugün Ukrayna problemi çok önemli olarak gündemimizdeydi. Türkiye olarak biz Ukrayna konusunda yardımların devam etmesini, Ukrayna’nın caydırıcılık konusunda kâfi olmasını destekliyoruz” dedi.
NATO’nun bu savaşın bir modülü olmasını da istemediklerini belirten Fidan, “Bu ikisi ortasındaki istikrarın NATO ülkeleri tarafından ve teşkilat olarak NATO tarafından gözetilmesi gerektiğini düşünüyoruz ve bu görüşümüz, genel kabul gören bir görüş. Bu sınırın tutulması gerekiyor. Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü sağlamak ve topraklarını özgürlüğe kavuşturmak için desteklenmesi, bir süreç ancak NATO’nun bu savaşa taraf olması öteki bir bahis. Bu, daha büyük bölgesel krizleri beraberinde getirebilir” halinde konuştu.
“Savaşa barışçıl bir tahlil bulunması yolundaki çalışmalarımızı devam ettiriyoruz”
Türkiye’nin Ukrayna’ya takviyesinin tam olduğunu vurgulayan Fidan, “Cumhurbaşkanımız bu mevzuda Türkiye’nin iradesini açık halde ortaya koymuştur. Başka taraftan NATO ülkelerinin savunmaya yönelik uğraşları devam ederken, ihmal edilen bir mevzuyu da daima gündeme getiriyoruz. O da diplomatik boyutun masaya taşınması. Yalnızca savaşla ilgili mevzuların değil, diyalogla ilgili formüllerin de bu sorunun tahlilinde kullanılması gerektiğini biz Türkiye olarak vurguluyoruz. Bunun yapılmaması daha büyük riskleri beraberinde getirir. Bugün de bunu gündeme getirdik” tabirlerini kullandı.
Bazı ülkelerin Türkiye’nin görüşlerini desteklemeye başladığını aktaran Fidan, “Malumunuz bu mevzuyu birinci olarak biz gündeme getirmiştik. Sonra birkaç ülke daha sonra, artık bu ülkelerin sayısında yavaş yavaş bir artış olduğunu görüyoruz. Bu savaşa barışçıl bir tahlil bulunması yolundaki baskılar ve çalışmalarımızı devam ettiriyoruz” diye konuştu.
“Türkiye’ye yönelik birtakım üye ülkelerin yürüttüğü kısıtlamaların kabul edilemez olduğunu yineledik”
NATO üyesi ülkeler ortasında dayanışmanın ayrımcılığa dayanmadan devam etmesi gerektiğini vurgulayan Fidan, “Türkiye’ye yönelik birtakım üye ülkelerin yürüttüğü kısıtlamaların kabul edilemez olduğunu ve bunların kaldırılması gerektiği konusundaki kararlılığımızı yineledik. Biliyorsunuz, uzun vakittir devam eden birebir çalışmalar ve görüşmeler sonucunda birçok ülkeyle olan sınırlamaları kaldırdık yahut hafiflettik. Bir iki ülke bu mevzuda hala iç politik dengelerden ötürü bizimle ilgili kimi sıkıntılı hususlarını, bilhassa savunma sanayi ile alakalı hususları çözememiş durumda. Biz NATO yerinde bunu da gündeme getirdik. Yani bunun NATO’nun ruhuyla, güvenlik dayanışmasının, ruhuyla bağdaşmadığını, bununla ilgili sistematik olarak neler yapılması gerektiğini vurguladık” dedi.
“Türkiye, Gazze sıkıntısına dikkat çeken çabucak hemen tek ülke oldu”
Türkiye’nin Gazze meselesine ait eforlarına da değinen Fidan, “Diğer taraftan natürel bilhassa NATO bir güvenlik örgütü. Global güvenlik sıkıntılarıyla yalnızca çıktığı vakit değil, çıkmadan evvel de ilgilenmesi gerekiyor. Gazze probleminin, İsrail-Filistin probleminin bölgesel bir sorun olarak görünmekle birlikte global bir güvenlik meselesine dönüşme sorununun olduğunu, hatta belirli açılarıyla dönüştüğünü de gündeme getirdik” diye konuştu.
Türkiye’nin Gazze sıkıntısına dikkat çeken çabucak hemen tek ülke olduğunu vurgulayan Fidan, “Burada şayet Gazze’deki katliam, soykırım durdurulmazsa, çabucak bir ateşkes mutabakatı ve insani yardım atağı başlatılmazsa, ardından iki devletli tahlile gidilmezse, bu sorunun giderek daha da büyüyeceğini, evrileceğini, öbür aktörleri de içine alacağını ve global bir meseleye dönüşeceğinin altını tekrar çizdik. Yani NATO’nun Ukrayna’da işgale karşı gösterdiği bir duruş var. Tıpkı halde Filistin’de de işgale karşı prensipli bir duruş göstermesi gerekiyor. Bunun altını kuvvetli biçimde çizdik” tabirlerini kullandı.
“Filistin sıkıntısının büyük takviye bulması öncelikli çalışma konularımızdan biriydi”
Türkiye’nin Avrupalı ülkelerin Filistin’i tanıması için gerçekleştirdiği diplomatik eforlara da değinen Fidan, “İspanya’daki görüşmelerimizi biliyorsunuz. Orada Filistin Temas Kümesi üyesi ülkelerle birlikte bir İspanya seyahatimiz oldu. Prag’a gelmeden evvel İspanya hükümetinin Filistin’i devlet olarak tanıması vesilesiyle orada yapılan Filistin temas kümesiyle İspanya hükümeti ortasındaki görüşmelere katıldık. Oradaki görüşmelerimiz de, bilhassa Filistin davası açısından olağanüstü verimli oldu. Filistin devletinin giderek daha çok ülke tarafından tanınması, bu tanınırlığı daha da tesirli hale getirilmesi, Filistin probleminin giderek daha büyük dayanak bulması bizim öncelikli çalışma konularımızdan biriydi. Uzun vakittir esasen buna ağırlaşmış, odaklanmış durumdayız. Filistin sıkıntısında Avrupa’dan tanıyan ülkelerin olması bizim bulunduğumuz konumu giderek daha da güçlendiriyor. İspanya’nın, İrlanda’nın, Norveç’in ve son olarak da Slovenya’nın tanıması bizim için olağanüstü önemliydi” diye konuştu.
Tanınmayla birlikte ne yapılacağı konusuna değindiklerini kaydeden Fidan, “Çünkü yaklaşık 150 ülke artık Filistin’i tanımış durumda. Lakin Filistin’in sonları ve egemenlik hakları inanılmaz bir biçimde ihlal edilmiş durumda ve işgal edilmiş durumda, İsrail tarafından. Bu işgalin bulunduğu yerde Filistin tesirli bir devlet olarak hayata geçemiyor” dedi.
“İhtiyaç duyulan Filistin’in egemenlik haklarının ve toprağının verilmesidir”
Uluslararası toplumun Filistin’e maddi yardım sağlamak yerine Filistin idaresinin kendi ayakları üzerinde durmasına müsaade vermesi gerektiğini vurgulayan Fidan, “Filistin’e kendi vergilerini toplaması, kendi gümrük gelirlerini alması, yani tam bir devlet üzere işlemesine müsaade verirseniz aslında memleketler arası toplumun ekonomik olarak çok fazla Filistin’e takviye vermesine gerek kalmayacak. Muhtaçlık duyulan Filistin’e ekonomik takviye değil, Filistin’in öncelikli olarak egemenlik haklarının ve toprağının verilmesidir. Milletlerarası toplumun bunun için çalışması gerek. Bunun olmadığı bir yerde savaşın her vakit için olduğunu görüyoruz. Ve bunun altını tekrar çizdik” diye konuştu.
İspanya’da 6 ülkenin iştirakiyle toplu bir basın toplantısı yaptıklarını aktaran Fidan, “İspanya Başbakanı Sayın Pedro Sanchez tarafından da kabul edildik küme olarak. Orada da İspanya hükümetinin sahiden yalnızca tanıma değil, tanımanın tesirli hale getirilmesi konusunda çok samimi olduğunu gördük. Ve bu tesirli hale getirilme problemi nasıl olabilir, buna ait görüş alışverişinde bulunduk. Türkiye olarak bu husustaki net görüşlerimizi, somut, pratik, gerçekçi görüşlerimizi, adım adım atılabilecek adımları biz söyledik. Bu hususta çalışmalarımızı devam ettireceğiz” tabirlerini kullandı.
“UAD’de devam eden davaya taraf olma problemini gündeme getirdik”
Türkiye’nin Filistin’in tanınması ile bir arada Memleketler arası Adalet Divanı’ndaki (UAD) soykırım davasına taraf olma sürecinin de sürdüğünü vurgulayan Fidan, “İsrail üzerinde baskı olarak Milletlerarası Adalet Divanı’nda devam eden davaya taraf olma sıkıntısını gündeme getirdik. İspanya ve birkaç ülkenin de bu mevzuda olumlu yaklaştığını şu anda görüyoruz. Biz de geçtiğimiz ay taraf olacağımızı ilan etmiştik. Bizim gerimizden da artık ülkeler teker teker bunu ilan etmeye başladılar. Olağan bu türel teknik ayrıntısı çok olan bir süreç. Her vakit yapılan bir bahis değil. Münasebetiyle hukuk uzmanlarımız bu mevzuda ağır bir halde çalışıyorlar” biçiminde konuştu.
Önce resmi beyanatlarını kamuoyuna yaptıklarını belirten Fidan, “Daha sonra Milletlerarası Adalet Divanı Sekreterliği’ne Lahey Büyükelçiliğimiz üzerinden resmi rotamızı yollayarak niyetimizi resmiyete geçirdik. Resmi beyanımızı verdik. Artık de tüzel metnimizi vereceğiz, üçüncü kademede. Burada, şu anda yerli ve yabancı avukatlarla yürüyen bir süreç var, hukukçularla yürüyen süreç var. Profesör arkadaşlarımız da bizim Uluslararası Hukuk Genel Müdürlüğü ile birlikte Adalet Bakanlığımız da dahil olmak üzere, bu süreç önemli bir biçimde devam ediyor. Birebir vakitte başvuruyu düşünen başka ülkelerin hukukçuları ile de görüş alışverişinde bulunma kararı aldık ve bu da şu anda devam eden bir etkileşim. Bütün bunların hepsinin bitmesi ve bizim müracaatımız muhtemelen haziran ayı içerisinde olacak” dedi.
İHA
