Endometriozis(Çikolata kisti) hakkında ihtarlarda bulunan Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Bilge Çetinkaya, “Üreme çağında, yaklaşık 10 bayandan 1’inde görülmektedir. Teşhisinde en değerli özellik, adet periyodunun birinci gününün çok şiddetli ağrılarla birlikte olmasıdır” dedi.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Bilge Çetinkaya, endometriozis ve endometrioma(çikolata kisti) ile ilgili bilgilendirmelerde bulundu. Endometriozisin tarifini yapan Prof. Dr. Çetinkaya, “Rahmin içini döşeyen ve endometrium olarak isimlendirilen dokunun rahmin dışında, olması gerekenden diğer bir yerde bulunması olduğunu belirten Prof. Dr. Mehmet Bilge Çetinkaya, “Üreme çağında, yaklaşık 10 bayandan 1’inde görülür. Yerleştiği alanlarda, tıpkı adet periyodunda rahim içindeki endometrium dokusunun kanayıp döküldüğü üzere, kanama alanları oluşturur. Bu durum drenajın olmadığı ve yapısal uygun olmayan alanlarda kronik enflamasyon, skar dokusu ve yapışıklık oluşmasına yol açar” diye konuştu.
“Genetik yatkınlık kelam konusu”
Hastalığın bilinen bir sebebinin olmadığını söyleyen Prof. Dr. Çetinkaya, “Birinci derece yakınlarda, annesinde yahut kız kardeşinde endometriozis olan bayanlarda daha sık görülmektedir. Mevcut hastalık yumurtalık hormonlarının tesiriyle ilerleyebilmektedir. En sık oluşum nedeninin, 10 bayanın 6’sında olabilen endometriumun adet kanı olarak dışarı atılmasıyla birebir vakitte, tüplerden geriye, karın boşluğuna yanlışsız olan kanama olduğu düşünülmektedir. Çevresel faktörler de hastalığın gelişiminde rol oynayabilir” biçiminde konuştu.
“Yumurtalıklarda bulunabilir”
Karın zarında yüzeye yayılım gösteren endometriozis, yumurtalıklarda kistik halde yerleşik olan çikolata kisti, pelvisteki derin doku, organ ve sonlara yerleşen derin endometriozis, rahim duvarının kas katmanı içinde yerleşen adenomyozis ve bayan pelvisi dışındaki uzak bölgelerde yer alan ekstra pelvik endometriozis olarak, birbirinden farklı biçimlerde görülebilmektedir. Esas karın zarı, yumurtalıklar, vajina art duvarı, idrar torbası ve bağırsaklarda görülür. Nadiren de göğüs boşluğunda akciğerlerde ve diyaframda görülebilir. Münasebetiyle sistemik bir hastalık olarak değerlendirilmelidir” açıklamasında bulundu.
“En sık doğurganlık çağındaki bayanlarda görülür”
Endometriozisizin daha çok hormon bağımlı bir hastalık olduğunu söyleyen Prof. Dr. Çetinkaya, “Bu nedenle bulguları en sık doğurganlık çağındaki bayanlarda görülmektedir. Ergenlik çağında, birinci adet devrinde bulgu verip görülebileceği üzere birebir vakitte hormon aktivitesinin çok azaldığı menopozal devirde de skar dokusunda oluşmuş yahut hastalığın kendisi ya da geçirilmiş ameliyatlara bağlı yapışıklıkların tesiriyle şikâyetlere neden olabilmektedir” tabirlerini kullandı.
Endometriozisizin belirtilerine değinen Prof. Dr. Çetinkaya, “Ağrılı adet periyodu, ağrılı ovulasyon, cinsel münasebet esnasında yahut sonrasında ağrı, olağandışı kanamalar, kronik pelvik ağrı, bitkinlik ve infertilitedir. Hayat kalitesi bozan iş ve güç kaybına neden olan ağrılar bayanların fizikî, mental ve toplumsal hayatını etkileyebilmektedir” dedi.
“Tanı sürecinde ultrasonografi ve MR üzere yollar kullanılır”
Teşhis konulma sürecinden bahseden Prof. Dr. Çetinkaya, “Kadınların farkındalığının olmaması yahut semptomların başka birçok durumla karıştırılması, hastalığın birinci semptomlarının fark edilmesi ile teşhis konulma ortasındaki süreyi uzatabilir. Bu müddet gelişmiş ülkelerde bile yıllar sürebilmektedir. Teşhisinde en kıymetli bulgular, adet birinci günü ağrısı ve beraberinde infertilitenin varlığıdır. Benzeri formda dismenore (ağrılı adet) ve disparoni (ağrılı cinsel ilişki) varlığında endometriozis sıklığı çok artmakta ve bu bayanlarda endometriozis kesinlikle akılda tutulmalıdır. Dikkatli bir fizik ve genital muayene, ultrasonografi ve MR üzere başka görüntüleme sistemleri, tanıya yardımcı usullerin başında gelmektedir. En yanlışsız teşhis, lezyonların operasyon sırasında gözle görülmesi ve çıkartılan doku örneklerinin incelemesi ile konulmaktadır” halinde konuştu.
“Tedavi seçenekleri”
Endometriozis’in kesin bir tedavisinin olmadığını söyleyen Prof. Dr. Çetinkaya, “Fakat tıbbi tedavi ve hormonal baskılanma ile endometriozis denetim altında tutulmaktadır. Cerrahi tedavi, endometriozis odaklarının ve skar dokusunun çıkarılmasında tesirlidir fakat muvaffakiyet oranları her ne kadar hastalığın yaygınlığına ve cerrahın maharetine bağlı olsa da, birçok vakit cerrahi sonrasında hastalık tekrarlamaktadır. Bu hastalıkta temel prensip tekrarlayan cerrahilerden kaçınmaktır” diye konuştu.
“Gebelik vaktinde hastalığın semptomlarını azaltabilir”
Gebelik vaktinde hastalığın semptomlarının azaltabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Çetinkaya, “Fakat hastalığı büsbütün tedavi etmez. Rahim alınması ile birlikte bütün endometriozis odaklarının çıkarılması, semptomları azaltmasına karşın kesin bir tedavi değildir, üstelik yumurtalıkları alınan ve hormondan arındırılmış kimi bayanlarda da endometriozisin görüldüğü bildirilmiştir” halinde konuştu.
Endometriozisli bayanların yumurtalık kanseri açısından daha riskli olduğu düşünülse de bu riskin çok düşük olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Çetinkaya, “Özellikle büyük çikolata kistlerin de kansere dönüşüm ya da kanserin gölgelendiği gözlemlenmiştir” bilgilerini verdi.
İHA
