İzmir’de Türk Mühendislerden oluşan bir grup, ‘Deprem Kara Kutu Sistemi’ projesini geliştirdi. Geliştirilen proje ile zelzele öncesi, sırası ve sonrasında risk oluşturacak 4 faktör engellenerek; beklenen tehlikelerin önüne geçilmesi amaçlanıyor.
İzmir’de Türk Mühendislerin yer aldığı 10 kişilik bir grup, uçaklarda bulunan ve uçağın düşmesini engelleyen ‘kara kutulardan’ esinlenerek ‘Deprem Kara Kutu Sistemi’ni geliştirdi. Geliştirilen sistem ile zelzele öncesi, sırası ve sonrasında oluşacak 4 risk faktör tespit edilerek, olası tehlikelerin engellenmesi amaçlanıyor. Sistem sayesinde, binada bulunan şahısların yerleri de daha evvelden kayıt altına alınıp, bu datalar Afet Uyum Merkezi’ne iletilecek. Bu sayede enkaz altında bulunan bireylerin hayatta kalması hedefleniyor.
Veriler araştırmacılarla fiyatsız paylaşılacak
Projenin çıkış basamağını anlatan 9 Eylül Üniversitesi Sarsıntı Merkezi Kurucusu Prof. Dr. Zafer Akçığ, “Ülkemizin yüzde 90’ı sarsıntı bölgesi. Kentsel dönüşümü de tamamlamak için çok uzun bir mühlete gereksinim var. Zelzeleden kaçamıyoruz, şimdilik yıkımlardan da kurtulamıyoruz. O vakit tespit ettiğimiz değerli bir aksaklık 6 Şubat sarsıntılarında çıktı. Beşerler enkaz altında canlı olarak kalıp, maalesef birinci 72 saat ulaşılamadığı için ‘onları nasıl kurtarırız?’ ‘nasıl canlı çıkarabiliriz? fikrini düşündük. Projede hem zelzele öncesi hem sırası hem de sonrası var. Öncesinde, daha yeterli yapılacak mikro bölgeleme ve çalışmaları, bilimsel datalara ışık tutacak bilgileri elde ediyoruz. Bu bilgileri araştırmacılar yararlanabilsinler diye kamuoyuyla fiyatsız paylaşıyoruz. Sarsıntı anında ise şayet bina yıkılmadıysa, sarsıntı büyüklüğüne nazaran bir ölçek belirliyoruz” dedi.
4 risk faktörüne müdahale ediyor
İki tane kara kutunun bulunduğunu aktaran Akçığ, “Bu kara kutulardan bir tanesi tabanda, bir tanesi çatıda. Aşağıdaki kara kutunun; sarsıntısı algıladığı vakit yaptığı dört tane süreç var. Evvel alarm veriyor. Sonra suyu kesiyor. Daha sonra doğalgazı kesiyor. Birinci planda asansörleri stabil hale getirip insanların orayı kullanarak sıkışmamaları için onları park haline getiriyor. En sonunda ise ana vanadan apartmana kalan aralıktaki doğalgazı kesiyor. Hasebiyle yangın ve su basması üzere tehlikelerinde önüne geçmiş oluyoruz” tabirlerine yer verdi.
Canlıların yerini tespit ediyor
Sistem beklediğini ve binada bir yıkım yoksa 10 dakika sonra tekrar çalışır hale geldiğini söyleyen Prof. Dr. Akçığ, şunları kaydetti:
“Cihaz bir yıkım algıladığı vakit, her ihtimale karşı bir tane de çatıda tıpkı özellikleri taşıyan bir aparatımız daha var. Ne olur ne olmaz fikriyle aşağıdaki kara kutu kendini kapatıyor ve misyonunu üstteki kara kutuya devrediyor. Her dairede sensörlerimiz var. Üstteki kara kutu o sensörlerle devreye giriyor. Kara kutular insan nefesine ve nem basınç değişimlerine, karbondioksit tüketimine hassas. O nedenle canlı olma ihtimali olan yerleri ve paralelde GPS’leri de içinde olduğu için yaklaşık 25-50 santim yanılgı hissesi ile canlıların yerini bulup aşağıya gelen kurtarma gruplarına bilgi veriyor. Baygınlar da olabiliyor. Onların da yerleri tespit edilebiliyor.”
Prof. Dr. Akçığ, sistemin enerjisini kendi kendine sağladığını belirterek, 72 saate kadar da dayandığını tabir etti. Kelamlarını sürdüren Akçığ, sistemin dayanıklılığını 98 saate kadar çıkarma çalışmalarının devam ettiğinin altını çizdi.
Binaya giren ve çıkan kişi sayısı kayıt ediliyor
“Sistem dahilinde daha evvelden yapılan çalışmalarla, yapıdaki kişi sayıları da baştan belli” diyen Akçığ, “Giriş-çıkışlardan ötürü gelen ve çıkanların sayısından apartmanda kimlerin olduğunu biliyoruz. Örneğin zelzele bir tatil vakti olduysa, bir iş hanı önceliğini yitiriyor. Bu da çok sayıda insanın binada olmamasından kaynaklanıyor. Öncelikle nerede yoğunluk var onları bulmayı amaçlıyoruz” formunda konuştu.
“Öncelik canlılar ve baygınlar”
Deprem sırasında önceliğin canlılar ve baygınlar olduğunu tabir eden Zafer Akçığ, kelamlarına şunları da ekledi:
“Dolayısıyla 72 saat yahut 96 saatten sonra canlı kavramı ortadan kalktığı andan itibaren de maksadımız naaşları bütün çıkarabilmek. Enkazdan kol bacak kesimlerinin çıkmasını asgariye indirmek için çabalıyoruz. Bu çalışmaların temelinde yatan ana fikir de budur.”
İHA
