Bitkilerin uzun vakit dilimleri boyunca ağır otlatmaya maruz kaldıklarında kendilerini toparlama ve yenileme imkanı bulamadığını belirten Doç. Dr. Mehmet Yavuz Paksoy, “Bitki örtüsünün zayıflaması yahut yok olması da erozyonla sonuçlanmaktadır. Sonuç olarak verimli toprak büsbütün yok olmakta ve çölleşmeye kadar varabilecek meseleler ortaya çıkmaktadır” dedi.
Tunceli, Türkiye’nin biyoçeşitlilik manasında en varlıklı bölgelerinden biri. Lakin bu zenginlik, son vakitlerde çok ve kapasitenin üzerinde yapılan otlatma faaliyetleri ve madenler nedeniyle tehdit altında. Bahse ait bilgi veren Munzur Üniversitesi Tunceli Meslek Yüksekokulu Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Kısmından Doç. Dr. Mehmet Yavuz Paksoy, yaylalarda sürdürülebilir hayvancılık ve biyolojik çeşitliliğin ziyan görmemesi için tedbir alınması gerektiğine vurgu yaptı.
Türkiye’nin en değerli doğal kaynaklarından olan yaylalarda hayvancılığın besin gereksiniminin yaklaşık yüzde 60 ile 65’inin karşılandığını aktaran Doç. Dr. Mehmet Yavuz Paksoy, “Bitkiler, uzun vakit dilimleri boyunca ağır otlatmaya maruz kaldıklarında kendilerini toparlama ve yenileme imkanı bulamamaktadır. Bitki örtüsünün zayıflaması yahut yok olması da erozyonla sonuçlanmaktadır. Sonuç olarak verimli toprak büsbütün yok olmakta ve çölleşmeye kadar varabilecek meseleler ortaya çıkmaktadır” dedi.
“Plansız otlatma önemli ziyan veriyor”
Plansız otlatmanın ülke genelinde olduğu üzere Tunceli yaylalarında da mevcut olduğunu kaydeden Doç. Dr. Paksoy, “Bu da bitkilerin klimaks dediğimiz en verimli düzeye ulaşmasının önüne geçmektedir. Çok otlatma yaylalarımızın ve meralarımızın ot kalitesinde ve verimliliğinde değerli düşüşlere neden olmaktadır. Ülkemizde bir çok yaylada vakitsiz ve taşıma kapasitesinin üzerinde yapılan otlatma sonucu klimaks bitki örtüsü oluşamıyor ve bölgeye büsbütün çalımsı ve dikenli cinslerin hakim duruma geçtiği bir vejetasyona dönüşmektedir” diye konuştu.
“Kapasitenin üzerinden hayvan, yaylaya çıkarılıyor”
Meraların bozulmasında en büyük tehlikelerden birinin de kapasitelerinin çok üzerinde hayvanlarla otlatma olduğunu lisana getiren Paksoy, “İlimizde en büyük tesirin bu olduğunu düşünmekteyiz. Yaylalarımıza kapasitenin çok üzerinde hayvanın çıktığı bilinmektedir. Bu durum meraların verimliliklerinin korunması ve bu alanda istenilen ölçüde hayvansal eser üretimine imkan bırakmamaktadır. Yaylalarımızda sürdürülebilir hayvancılık yapılması, verimli kullanılması ve biyolojik çeşitliliğin ziyan görmemesi için birtakım tedbir alınması gerekmektedir. Bunların birincisi yem bitkileri tarımının arttırılması, çayır ve meraların ıslah edilmesi ve otlatmanın bir tertip içinde uygulanması yapılabilecek önlemlerin başında gelmektedir” halinde konuştu.
“Endemik tipler tehdit altında”
Tunceli’de yapılan flora çalışmaları sonucunda bin 300 bitkinin yayılış gösterdiğini söz eden Paksoy, “Birçok endemik bitki de tekrar vilayetimizde yayılış göstermektedir. Bunların birçok da yüksek dağ bitkileri olduğu için yani yaylalarda olduğu için bu çok otlatma sonucu endemik bitkilerimiz de tehdit altına girmektedir. 2022 yılında Pülümür ilçesinde yaptığımız arazi çalışmalarında bilhassa Dağbek ve Karagöz Köyleri ortasında özel toprak yapısına sahip bölgede çok dar bir alanda 6 tane endemik çeşidin bir ortada yetiştiği, yayılış gösterdiğini tespit ettik. Bu bölgeler yeniden otlatma ve maden aramaları tehdidi altındadır. Yani yalnızca otlatma değil bir de maden tehdidi bulunmaktadır” tabirlerini kullandı.
“Arıcılık faaliyetleri biyoçeşitliliği koruyor”
Arıların tabiata ziyan vermek bir yana bitkilerin tozlaşması ve jenerasyonlarını devam etmesi açısından son derece değerli olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Paksoy, “Sadece bal arısı olarak düşünmeyelim değişik cinsteki arılar sayesinde bitkilerin tozlaşması gerekmektedir. Bitkilerin melezleşmesi, ya da alt tipleşme üzere yeni bitkilerin oluşması arılar sayesinde sağlanıyor. Mutualizm ömür dediğimiz en kıymetli birliktelik bitkilerle arılar ortasındaki hayat ve tozlaşmadır. Bu sayede biyolojik çeşitlilik de korunuyor. Yani birtakım hayvancılık faaliyetleri çok olduğunda ziyanlı olduğu üzere kimileri da yapılmazsa tabiata da ziyan verebilmektedir. Lakin bilhassa beşerler tarafından yapılan arıcılık, bitkilerin tozlaşmasında, kuşaklarının devamında çok büyük bir misyon üstlenmektedir. Tabiat için de yaylalarımızın geleceği için de arıcılık faaliyetlerinin daha da fazla teşvik edilmesi gerekmektedir” sözlerini kullandı.
İHA
