Trabzon’da fındığa ve çaya alternatif olarak son yıllarda üretimi giderek artan salebin kilosu bin 500 TL’den satılıyor. Kıyı kısımlardan yüksek rakımlara kadar üretilebilen salep bölgenin yeni geçim kaynağı olma yolunda ilerliyor.
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde geçimini fındık ve çaydan sağlayan üreticilerin alternatif eseri salep oldu. Son yıllarda giderek artan salep üretimi Trabzon’da olumlu sonuç verdi. Kıyı kısımlarından yüksek rakımlı doruklara kadar üretilebilen salep, yüksek randımanı ve fiyatıyla üreticinin ek gelir kaynağı olarak yüzünü güldürdü. Türkiye’de devlet tarafından verilen müsaade ile sertifikalı bir formda üretilebilen salep kentte 45 üreticiye ulaştı. Tıbbi ve aromatik bitkiler ortasında yer alan salep üretiminin her geçen gün arttığı Trabzon’da özel bir firma tarafından Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan sertifikalı 15 dönümlük çiftlikte salep üretimi yapılıyor.
Trabzon’da salep danışmanlığı yapan İlyas Altun, Gürcistan’dan başlayan salep öyküsünün Trabzon’a uzandığını söyledi. Altun, “Salep ekme işi Gürcistan’a dayanıyor. Orada önümüze geldi. Orada herşey özgür. Birinci evvel dağlardan söküm yaparak başladık. Ufak tefek üretime başladık derken öykümüz başladı” dedi.
Salep üretimine başlamak için öncelikle toprak yapısının çok kıymetli olduğunu kaydeden Altun, “Biz evvel buna tartı veriyoruz. Toprak ağırsa yumuşatmaya çalışıyoruz. İmkanı olan herkesin bunu 10 kilogramda olsa bunu başlamaları ve üretmelerini istiyoruz. Toprakta yaşayan ve kendini üreten bir eser. Bizim bölgemiz bunu çok uygun. Trabzon’da 45 üreticimiz ile bunu bütün bölgelerde deniyoruz. Şuan kıyı bölümlerimizde bile salep üretimi var. Salebe yalnızca bir çiçek olarak bakıyorlar. Fakat altında kökünde altın yatıyor. Bugün bin 500 lira. Bir metrekare yere dikiyorsun 3-4 bin lira para alıyorsun. 100 metrekare bir bahçeniz olsa 20 dönüm fındıklığa bedel. 1 kişi çok rahat yapabilir. Bu kadar yararlı bir iş” biçiminde konuştu.
Salep üretimini bütün üreticilerin öğrenmesi gerektiğinin altını çizen Altun, “Patates toprağı dediğimiz kumlu toprağı tercih ediyoruz. Kumlu yumuşak bir toprakta randıman çok daha hoş oluyor. Tabi desteklerini sağlayarak. Bir denemede olsa bunu yapsınlar. Biz hem de Moria besin olarak her üreticiye verdiğimiz eseri 10 yıllığına alım garantisi veriyoruz. Satacak sorunun yoksa dikecek toprağın varsa para kazanmak ve hamallık yapmak istemiyorsan salebi dikeceksiniz. Salebi herkes içiyor, dondurmanın olmazsa olmazı, kozmetik ve ilaç endüstrinde kullanıyor. Kullanım alanları çok fazla. Geçen yılın sayılarına nazaran 1 milyon ton biz Türkiye’ye bunu ithal ediyoruz. 2012’den bu yıla kadar ürettiğimiz 237 bin ton. 12 yılda ürettiğimiz eser. Kimse bilmiyor. Salep ağaçta mı oluyor, toprağın üstünde mi altında mı oluyor kimse bilmiyor. Bunu öğrenmemiz lazım” diye konuştu.
“Bugün bin 500 liralık salep diktin, 4 bin 500 TL alacaksın bin 500’ünü tekrar dikeceksin”
Salep üretimini giderek arttıracaklarını vurgulayan Altun, “Salep üretimi rakım olarak değişiyor. Aşağı rakımlar daha erkenci oluyor. Üst rakımla ortasında 1 ay oynuyor. Ege Bölgesi sıcak iklim olduğu için şuanda söküm yapmış. Bizde net ve rutubet olduğu, yüksek rakımlarda dikim yaptığımız için 1 ay geç oluyor. Bugün bin 500 liralık salep diktin, 4 bin 500 TL alacaksın bin 500’ünü tekrar dikeceksin. Seneye bir kere daha alacaksın. Yani bu kadar verimli ve karlı bir iş. 100 metrekare bir yer yaparsın 400 bin lira kazanırsın. 1 dönüm yaparsın 4 milyon kazanırsın. Şuan 15 dönüm bir toprakta salep dikimi yaptık. Üretimimize giderek arttıracağız. Devletin takviyesini bekliyoruz. Biz şuanda kimseden yardım almadan büsbütün kendi emeğimiz ile yapıyoruz” sözlerini kullandı.
“Salep nemi seven bir ürün”
Üreticilerin salebi topraktayken sattığını belirten Altun, “Ürününüzü topraktayken satıyorsunuz. Zira eser kıtlığı var. Salep nemi seven bir eser. Sulamasını, nemini eksik etmeyeceksiniz. Diktim kuru toprağa bıraktım değil. Şayet o hafta yağmur yağıyorsa gerek yok. Şayet kurak geçiyorsa 2-3 günde bir su vermek toprağı nemlendirmek zorundayız. 2 yıldır bizim üreticilerimizin birden fazla üretmek hedefli eserler aldı. Şuanda kimse satmadı. 100 kilogram alıp da işi başlayan kişinin bugün tarlasında 400 kilogram eser var. Bu sene o 400 kilosunu sökecek. Bunu 3’e katlarsak 1 tonun üzerinde alacak. Tekrar 400 kilosunu dikecek. Bugün 1 ton 1.5 milyon lira” dedi.
“İmkanım varsa ben bugün dövize, dolara para yatırmam ben salebe yatırırım”
“Karadeniz Bölgesi’nde Samsun’dan sonra Trabzon’un ikinci sırada olduğunu söyleyebiliriz” diyen Altun, “Küçük çapta da olsa beşerler deniyor. Eser kıymetli olduğundan ötürü alım biraz güç oluyor. Herkes o parayı verip de dikemiyor. O kadar para veremiyorsan bu eseri 5-10 kilogram alıp bir köşede kendin çoğaltarak bahçe yapacağım diyebilirler. İmkanım varsa ben bugün dövize, dolara para yatırmam ben salebe yatırırım. Zira para orada toprağın altında. 12 ayını orada geçiriyor. Hiç sökmesen o salep 24 ay o toprakta duruyor. Tekrar çoğalarak ürüyor. Söküyorsun salebini topluyorsun anacı birinci diktiğin fideyi tekrar toprağa dikiyorsun seneye tekrar eser alıyorsun. Ne fındığa misal ne çaya emsal yani hamallık işi yok. Salep yapan insan hamallık yapmaz” biçiminde konuştu.
İHA
