Eskişehir’in tarihi ilçesi Odunpazarı, sanat ve zanaat ustalarıyla dikkat çekiyor. Bilhassa lüle taşı ve cam sanatı alanında faaliyet gösteren sanatkârlar, bu bedelleri yaşatıyor.
Odunpazarı ilçesinde lüle taşı sanatkârı ve Kültür Bakanlığı Devlet Sanatçısı Erol Güler, 45 yıldır bu özel taşı işleyerek geleneği devam ettiriyor. Güler, dedesinden aldığını bu zanaatı devam ettireceğini söz etti. Güler, Eskişehir’in kuzeyinde bulunan köylerden çıkarılan lüle taşının tarihi ehemmiyetine dikkat çekerek, bu madenin yalnızca ikramlık eserlerle değil, araştırmalar yaparak pahasının artırılması gerektiğini de lisana getirdi.
Cam sanatı alanında faaliyet gösteren Şeniz Akşit Erden ise Odunpazarı’nın zanaatkarlarından birisi. Cam sanatında yetişen ve bu alanda eğitim gören gençlerin bu sanatı ileriye götüreceğini, farklı ve daha hoş eserler üreteceğini belirtti.
“Lüle taşı dünyada sırf Eskişehir’de çıkıyor”
İş makinelerin bu bölgelerde çalışmasının mutlaka yasak olduğunu söz eden Erol Güler, “Eskişehir’de kuzeyinde bulunan 8-10 tane sıralı köylerin toprak yerinden yerin 1 metreden başlayıp 120 metre derinliğine kadar el gücüyle kazılarak çıkarılmasına müsaade edilen bir madenimiz. Yumuşak bir dokuya sahiptir. Yer altından çıktığında işlendikten sonra dünya yüzüne çıktıktan sonra kurumaya başlayan, nemi arttıkça kurumaya başlayan yani çok sağlamlaşabilen bir maden çeşidimizdir. Tarihte çok hedefli kullanılmış. Dünyanın en uygun tütün içme materyali olarak onay almış. Genelde biz pipo üzerine, görsel olarak bu türlü ikramlık, biblolar üzerine çalışmalarımız bu biçimde. 5 bin yıla dayanan bir tarih görünüyor lüle taşında, bu araştırmalarda da görülebilir. Eskişehir ’in alt bir ilçesi Çavlum Köyü antik mezarlarında yapılan hafriyatta küçük bir çocuk mezarından çıkan mühürle sabitlenmiştir. Dedelerimiz yapmış, dedelerimizin dedesi de bu mesleği yapmış lakin ondan sonra ne olmuş? Babalarımıza aktarmışlar, babalarımız bize devam ettirdi. Biz geldik. Artık benim çocuklarım mesela birebir formda devam ediyorlar. Bu formda bir silsile adabı gidiyor” dedi.
“Ruhani bir biçimde kendinizi bu taşa vereceksiniz”
İşin incelikleri hakkında konuşan Erol Güler, “Bu taşı işlemeden evvel büsbütün istekli olacaksınız, taşı seveceksiniz, taş sizi sevecek ve gerisi gelecek. Biz de bu halde alayla yetiştik. Çocuklarımıza kadar da nüksetti ve onlar da bu işi yapıyorlar. Genelde tesbih üzerine çalışmalarımız oluyor, Lüle taşı, Büsbler, Biblolar resme nazaran çalışmalar. Yani kişinin özel fotoğrafını taşa aksetme olayı, bunun nazarında da işte insanların isteklerine karşılık verebilme. Ne istiyorlarsa onu yapma üzere. O denli her şeyi yapabiliyor. Zira çok yumuşak bir maden olduğu için kolay işlenebilen bir madendir.
Ve burada da gördüğünüz üzere eserlerin hepsi genel olarak kolye küpe tesbih onun üzerinde de pipolar olmazsa olmazımızdır. Tarihten beri yapılan bu eserlerin en düzgününü yapabilmek için yarış yaparsın. İnsanları en çok cezbeden olaylar; bileklik, kolye ve tespihtir. En çok cezbeden, durumu biraz daha uygun olanlar, genelde pipolara dönüş yaparlar. Daha daha şey yaparlarsa, özel siparişlerle kendi büstlerini yaptırır. Ülkemizin bir kıymetidir lüle taşı, dünyada diğer yerde olmayan bir madendir. Gençlerin bu madeni sahip çıkmalarını ve bu madenin sahiden en düzgün biçimde neler yapılabiliyorsa onu yapmalarını yalnızca ikramlık eserlerle değil, bu taşın araştırmalar yapılarak, taşın kıymetinin bir kat daha artırılmasını; sanatkârlar olarak bizler için şayet yürütmek gerekirse bu işi, bizden sonra gelecek jenerasyonlara, gençlerin bu taşı tam manasıyla işlemelerini ve hakikaten bu türlü artık bize denilen şeyler vardır, bu türlü 100 yıl evvel işlenmiş Viyana eserleri. Bu Avrupa eserler ne kadar olağanüstü değil, bizim yapıtlarımız onlardan daha mükemmeldir diyebilecek gençlerin yetişmesini ve yetiştirilmesini tavsiye ederim” tabirlerine yer verdi.
“Çok keyifli bir meslek”
Cam sanatının hayal dünyasını dışarı çıkartabileceğini tabir eden Seniz Akşit Erden, konuşmasının devamında ise şu sözlere yer verdi:
“Çoğunlukla takı üzerine çalışıyorum. Haricinde biblolar, füzyonlar üzere camın çeşitli alanlarıyla da çalışıyoruz, mine çalışmaları üzere yapıyoruz. Genelde ikramlık takı, konut eşyaları üzerine çalışıyoruz. Takılar daha çok tercih ediliyor, gerisinden süsleme olarak duvar eserlerimizi tercih ediyor. En ucuz eserimiz 50 liradan başlıyor ve fiyatlar 400-450 liraya kadar çıkıyor. Aslında rengarenk çalışıyorsunuz, hayal dünyanızı rengarenk yaptığı için keyifli eserler çıkarabiliyorsunuz. Lakin işte boyun tutulması, fazla oturmadan kaynaklanan beden deformasyonları harici bir sorun çıkmıyor. Biz kemikleşmiş bir küme halinde çalışıyoruz. Bütün meslektaşlarımız çabucak hemen daima birebir, yeni beşerler daha geç katılıyorlar. Bu okulun okulu var, üniversitesi var. Oradan yetişenler katıldığında çok daha farklı ve çok daha hoş eserler çıkacağına inanıyorum burası bir başlangıç. Odunpazarı, Eskişehir’in kurulduğu birinci yer burada kurulduğu için sanatsal faaliyetler de birinci burada başlıyor ve çok da hoş olmuş. Cam paktır zati paklık manasına gelmektedir. Bunu yapabilecek gençlere nitekim çok gereksinimimiz var, bir an evvel gençler bu işe başlasınlar” dedi.
İHA
