Kocaeli’de Toprak Mahsulleri Ofisi silolarında 2 kişinin hayatını kaybettiği, 10 kişinin yaralandığı patlamaya ait iddianame hazırlandı. 6 sanığın başka ayrı 2 yıldan 15 yıla kadar hapsinin talep edildiği iddianamede sözlere de yer verildi.
Kocaeli’nin Derince ilçesinde 7 Ağustos 2023’de Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) silolarında meydana gelen patlamada 2 kişi hayatını kaybetmiş, 10 kişi ise yaralanmıştı. Olayda TMO’nun 60 silosundan 13’ü ziyan görmüştü. Patlamaya ait hazırlanan iddianame Kocaeli 3. Ağır Ceza Mahkemesince kabul edildi.
6 sanık hakkında farklı başka 2 yıldan 15 yıla kadar mahpus talebi
Soruşturmada ismi geçen 6 şüphelinin “taksirle birden fazla kişinin vefatına ve yaralanmasına neden olma” cürmünden farklı ayrı 2 yıldan 15 yıla kadar mahpusla cezalandırılmasının talep edildiği iddianamede, olayın akabinde hazırlanan uzman raporu ve tabirlere yer verildi.
Bilirkişi raporunda patlamanın oluş biçimi anlatıldı
İddianamede yer alan eksper raporunda, patlamanın meydana geldiği sırada silonun 6. katında kaynak sürecinin yapıldığı, kaynak süreci sırasında kıvılcımın 5. kata düşerek yanmanın başladığın ve tozlu ortamın alevlenmesiyle de primer patlama oluştuğu belirtildi. Alevin elevatörler içindeki ağır tozu tutuşturduğu, elevatörlerin baca misyonu görerek alevi her bölgeye taşıdığı, patlama sonrasında oluşan titreşimin bölgede tozu havalandırdığının kaydedildiği raporda; havalanan tozun patladığı, yatay taşıyıcıların (konveyörler) patlamayı beton kule içine taşıdığı, beton kule içindeki tozun patlamasıyla oluşan yanma ve basıncın, beton kuleden beton silo (kuyu) altına sirayet ettiği, bu etapta silo altındaki (yatay taşıyıcılar) konveyorler içindeki tozların ve beton silo (kuyu) altındaki tozların da patlayarak çok büyük bir basınç oluşturduğu aktarıldı.
Aynı vakitte raporda, bu çok büyük basıncın silo alt duvarlarının yıkılmasına neden olduğu ve bu ağır tahribatın da beton kule orta katlardaki odalar içinde de mevcut olduğunun anlaşıldığı vurgulandı. Raporda, hububatın bulunduğu beton silolar içerisinde ise patlama olduğuna yönelik bir işaret olmadığına dikkat çekildi.
Eksikliklerin giderilmediği belirtildi
Bilirkişi raporunun devamında ise TMO Derince Liman silosunda kelam konusu gerekliliklerin yerine getirilmemesi, eksikliklerin giderilmemesi, 2023 yılı yıllık olağan bakımının yapılmamış olması, gerekli tedbirlerin alınmaması, çalışma esnasında ortamda tozun oluşumunun engellenmemesi, yerde toz birikimine müsaade edilmesi ve tertipli toz temizliğinin yapılmaması sonucunda hububat tozlarından kaynaklı “toz patlaması” meydana geldiği bilgisi yer aldı.
Mühendis A.S.: “Benim iş güvenliği uzmanlığı yetkim yok”
İddianamede 6 şüphelinin olayın akabinde savcılıktaki tabirlerine de yer verildi. Mühendis A.S., patlamanın meydana geldiği gün TMO Derince Silosunda çalıştığını belirterek, “Bizim toz emme sisteminin faal çalışmaması üzere bir durumun olması mümkün değildir. Çünkü otomasyon sistemi bu türlü bir durumu tespit etmesi durumunda kusur verir. Bizim de bu yanılgıyı fark etmemiz mümkündür. Ayrıyeten paklık periyodik olarak baş müdürlük tarafından yapılmaktaydı. Ben sigara içilmesine katiyetle müsaade vermedim. Bu türlü bir şeye göz yummam kelam konusu değildir. Benim iş güvenliği uzmanlığı yetkim yok, ayrıyeten iş güvenliği eğitimim de yok. Kurum tarafından verilmiş bir eğitimim var. O da kendi güvenliğimi sağlamak gayeliydi. Benim siloda çalışanlara ait bir vazifem yoktur. Misyon tarifimde bu türlü bir tanımlama yoktur. Bu nedenle uzman raporunda üzerime atılı suçlamaları kabul etmiyorum” dedi.
O.T.: “Risk tahlilini yaptırması gereken Toprak Mahsulleri Ofisi’dir”
Taşeron firma sahibi O.T. tabirinde, “Toprak Mahsulleri Ofisi ile alt taşeron mukavelesini ben yaptım. İş güvenliği mevzuatına nazaran bizim orada risk tahlili yaptırmamız mevzuat gereği mecburî olmadığı üzere bu türlü bir şey mümkün değildir. Buradaki risk tahlilini yaptırması gereken Toprak Mahsulleri Ofisi’dir. Taşeron olarak orada çalışan personelimizde her türlü iş güvenliği konuları mevcuttur. Riskli bölgede çalışmalarına dair dokümanları de vardır. Bunlardan bir tanesi İ.Ç., başkasını daha sonra evraka sunabiliriz. Başka iki personelde burada gereç taşıyan getir götür yapan çalışanlardır. Bu bireylerin orada rastgele bir iş yapması mümkün değildir. Üstte açıkladığım nedenlerden ötürü eksper raporunda tarafıma atfedilen kusuru kabul etmiyorum” diye konuştu.
“Patlamadan 3 gün evvel de yangın çıktı”
O.T., sözüne şöyle devam etti:
“TMO Derince Silosunda yangın söndürme, yangın dedektörü, ısı dedektörü ve toz toplama sistemi çalışmamakta olup, bu eksiklikler kurum içi yazışmalarında mevcuttur. Bu büyük patlamadan 3 gün evvel bir yangın meydana gelmiş, bu yangın meydana gelmesine karşın gemiden siloya hububat transferi devam etmiş, bu usul patlamalar var olan tozun yanması sonucunda meydana gelmektedir. 3 gün evvel meydana gelen yangına itfaiye müdahalesi sonucu söndürülmüş olmasına karşın yangından sonra gerekli paklık ve tedbirin alındığına dair rastgele bir tutanak bulunmamaktadır ve yangın sonrası yanan gerecin paklığına dair bir tutanak ve bilgi yoktur. Yangının ve büyük patlamanın bundan ötürü meydana geldiğine inanmaktayım. Ayrıyeten bizim nerede nasıl tamirat yapacağımızda kurum karar vermekteydi. Biz onların istediği halde tamirat yapmaktaydık. Patlama sırasında rastgele bir çalışma yapmamız kelam konusu değildir. Kurumun talimatı sonucunda orada çalışan çalışanımız bekleme halindeyken patlama meydana gelmiştir”
Başmüdür K.D.: “Bakımlar en son 2022 yıl mayıs ayında yapılmıştır”
İddianamede, TMO Derince Silosunda Başmüdür olarak misyon yapan lakin patlamanın akabinde misyon yeri değişen K.D’nin de tabirine yer verildi. Olay gününü anlatan K.D., “Patlamanın meydana geldiği gün genel müdürlükten gelen bir heyet ile birlikte Sakarya’nın Karasu ilçesinde fındık alımına ait depo araştırması yapıyorduk. Ben Karasu’da iken patlamadan haberdar oldum. Patlama haberini alır almaz genel müdürlük heyeti ile birlikte Derince Limanında bulunan silolara geçtik. Uzman raporunda üzerime atılı kusurların hiçbirini kabul etmiyorum. Yıllık genel revizyon bakımları olağan bir biçimde her yıl yapılmıştır. En son 2022 yıl mayıs ayında yapılmıştır. 2023 yılına ait mayıs ayında 2023 bakımı planlanmıştı. Lakin 2023 yılında ithalatın fazla olması sebebiyle gemi trafiği sonlanmadığı için mayıs ve haziran aylarında yapılan bakım patlama anında boşaltımı yapılan gemiden sonra mayıs ayında planladığımız 2023 revizyon ve genel bakım yapılacaktı. Bundan ötürü genel bakım ve revizyonu yaptırtmadığıma dair kusur tarafıma yüklenemez” sözlerini kullandı.
“Patlamadan korunma dokümanın içerisindeki eksikliklerin çalışmasına başlayamadık”
Günlük olarak her gün rutin toz ve her türlü paklığın yapıldığını tabir eden K.D., “Asperasyon sistemindeki biriken tozlar ve filtrelerin değişimi günlük olarak yapılmaktaydı. 2021 yılında patlamadan korunmaya yönelik düzenleme çıktı. Lakin bu düzenlemede belirtilen çalışmaların genel müdürlüğü bünyesinde bulunan teknik işler dairesince yapılması gerekiyordu. Ayrıyeten 2020 yılında eser götürücülerin rehabilitasyon işini ihalesini genel müdürlüğü teknik işler daire başkanlığı yapmıştı. Onların nezaretinde bu çalışmaların yapılması gerekiyordu. Söylediğim formda benim başmüdürlük olarak bunlarda bir değişiklik yapmaya yetkim yoktur. Lakin ihalesi yapıldıktan sonra ben genel müdürlüğe yazı yazdıktan sonra yetki alabilmekteyim. Bu sebeple uzman raporunda üzerime atılı kusurların hiçbirini kabul etmiyorum. 2020 yılındaki yapılan ihalenin kesin kabulü yapılmadığı için patlamadan korunma dokümanın içerisindeki eksikliklerin çalışmasına başlayamadık. Patlamadan korunma dokümanındaki verilen teklifler tavsiye niteliğindedir zarurî kılınmamaktadır. Ayrıyeten buradaki teklifler dikkate alınsa dahi patlamanın önüne geçilebileceğine dair bir konu yoktur” dedi.
Müdür Yardımcısı K.Ö.: “Patlamanın meydana gelmesinden 4 gün evvel müsaadeye ayrılmıştım”
Patlamadan evvel müdür yardımcısı olarak misyon yapan fakat olayın akabinde misyon yeri değişen K.Ö. ise “Benim çalışma kısmım silodan farklı bir yerde yönetim binadadır. Patlamanın meydana geldiği gün ve patlamanın meydana gelmesinden 4 gün evvel müsaadeye ayrılmıştım. Patlamanın meydana geldiği günde müsaadem devam etmekteydi. Toz toplama sistemine 2022 yılı ve 2023 yılında daha evvelki yıllara göre daha detaylı bir bakım yaptırdık. Sistem dertsiz bir halde aktif olarak çalışmaktaydı. Silonun genel paklığı periyodik olarak rutin bir biçimde paklığı yapan taşeron firmalarca yapılmaktaydı. Bu paklık tozun ortamda birikmesine yönelik bir temizlikti. Topraklama ölçümünün eksikliklerinin giderilmesine ait bakım planına alınmıştı. Elektrik mühendisimiz olan B.B’nın bizlere iletmiş olduğu biçimde topraklama eksikliğinin silo tarafında bir eksikliğin bulunmadığı, liman tarafında bir eksikliğin olduğunu belirtmesi üzerine bunun da bakım planına üstte belirttiğim halde almıştık. Bilindiği üzere patlama silonun bulunduğu yapıda meydana geldi” diye konuştu.
“2023 yılı yıllık büyük bakım gerçekleştirilememiştir”
K.Ö., iş güvenliği konusundaki eksikliklerin TMO personellerince tespit edildiğini ve giderildiğini de aktararak, taşeron firma çalışanlarına bu hususta gerekli ekipmanların tahsis edildiğini ve bilgilendirmelerin de yapıldığının altını çizdi. İzinde olduğu için patlamanın ne biçimde meydana geldiğine ait bilgi sahibi olmadığını söz eden K.Ö., eksper raporunda üzerine atılı suçlamaları kabul etmediğini söyledi.
TMO silosunda gerekli tüm bakımların vaktinde yapıldığını vurgulayan K.Ö., 2023’de gemi boşaltımları münasebetiyle ithalatın uzadığı, Ukrayna-Rusya Savaşı sebebiyle de Türkiye’deki çiftçilerin hububat ekimine yönlendirilmesi sonucunda yoğunluk oluştuğu, silodaki vazifeli kimi şahısların hububat alımı için alana çıktığı, silodaki ithalat hasebiyle boş yer olmaması ve hububatın bir kısmının Sakarya’da temin edilen depoya transferinin devam etmesi sebebiyle 2023 yılı yıllık büyük bakımının gerçekleştirilemediğini kaydetti.
Şef Vekili B.B.: “Geminin boşaltımından sonra 2023 yılı genel revizyon ve bakım yapılacaktı”
Şef Vekili B.B. ise tabirinde 2019’da TMO Derince Silosuna elektrik mühendisi olarak atandığını, 2022’de ise şef vekili olarak görevlendirildiğini lisana getirdi. Yeni misyonundan yaklaşık 1,5 yıl sonra patlamanın meydana geldiğini belirten B.B., uzman raporunda yer verilen “toz birikti” bilgisinin mümkün olmadığını vurguladı. B.B., “Düzenli olarak boşaltım için siloya gelen gemi trafiği çoklukla 5. ve 6. aylarda biter. Bu aylardan sonra genel revizyon yıllık genel bakım yapılırdı. Lakin 2023 yılında mevcut Ukrayna-Rusya Savaşı nedeniyle tahıl mutabakatından ötürü gemilerin siloya boşaltım için gelme müddetleri gecikti. Hatta patlamanın meydana geldiği tarihteki gemi son gemiydi. Bu geminin boşaltımından sonra 2023 yılı genel revizyon ve bakım yapılacaktı. 2023 mayıs ayında bakımın ve revizyonun ne formda yapılacağına dair rapor oluşturmuştuk. Ancak bu şanssız patlama meydana geldi” dedi.
5 kuşkulu “asli kusurlu”, mühendis “tali kusurlu” bulundu
İddianamede patlamanın, eksper raporunda yer alan ihmaller sebebiyle meydana geldiği söz edilerek, gerekli teknik ve periyodik bakımlarını vaktinde yaptırmaması nedeniyle Başmüdür K.D’nin “asli kusurlu”, iş güvenliği tedbirlerinin gereğince yerine getirilmemesi ve patlamadan evvel meydana gelen küçük yangınlar sonucunda tedbir almaması nedeniyle Müdür Yardımcısı K.Ö’nün “asli kusurlu”, gerekli teknik ve periyodik bakımlarını vaktinde yaptırmaması, iş güvenliği tedbirlerinin gereğince yerine getirmemesi ve gerekli toz temizliğinin yaptırmaması nedenleriyle Şef Vekili B.B’nin “asli kusurlu” bulunduğu belirtildi.
Aynı vakitte iddianamede, iş güvenliği tedbirlerinin gereğince yerine getirmemesi nedeniyle mühendis A.S’nin “tali kusurlu”, taşeron bakım firmasının çalışanına iş güvenliği ve risk eğitimini aldırmaması nedeniyle firma sahibi O.T’nin “asli kusurlu”, gemiden siloya hububat boşaltımı yapıldığı sırada kaynak süreci yaptırması nedeniyle de taşeron firma alan yetkilisi kuşkulu İ.Ç’nin “asli kusurlu” bulunduğu kaydedildi.
İHA
