Kayseri tarihini 6 bin yıl önceye dayandıran arkeolojik bulgu ve evrakların gün ışığına çıkarıldığı ve ’Anadolu tarihinin başladığı yer’ olarak bilinen Kültepe Kaniş-Karum Ören Yeri’nde bulunan tabletler, bilhassa periyodun ticari hayatı hakkında bilgiler veriyor. Kültepe-Kaniş-Karum Ören Yeri Hafriyat Lideri Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, Anadolu’da birinci şirketin yaklaşık 4 bin yıl evvel 12 kişi tarafından 15 kilo altınla kurulduğunu söyledi.
Kayseri-Sivas karayolu üzerinde bulunan Kültepe-Kaniş-Karum Ören Yeri’nde Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu başkanlığındaki hafriyat çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğünde ve Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin takviyeleriyle devam ederken, elde edilen bulgular tarihe ışık tutuyor. 6 bin yıllık esaslı geçmişi olan Kültepe Kaniş-Karum Ören Yeri’nde hafriyat çalışmaları 75 yıldır aralıksız devam ederken, Hafriyat Lideri Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu; bu güne dek 20 binden fazla çivi yazılı tabletlerin bulunduğunu tabir etti. Tabletlerin birçoklarının ticari emelli olduğunu ve o devir bütün faaliyetlerin kayıt altına alındığını aktaran Prof. Dr. Kulakoğlu, “Kültepe’de milattan evvel 2 bin, günümüzden 4 bin yıl öncesine ilişkin konutlarda, meskenlerdeki arşivler içerisinde 20 binden fazla çivi yazılı tablet bulundu. Bu tabletlerin büyük bir kısmı okundu, en azından içeriği hakkında bilgi sahibiyiz. Kültepe’de tabletlerin bu kadar çok bulunmasının sebebi aslında ticaret. Yani para ile ilgili yapılan her süreç kayıt altına alınmış. Asur’dan çıkan kervanın yolda harcadığından başlayarak buraya gelişi, buradan öteki kentlere gidişi sırasında harcanan her şey yazılı olarak günümüze kadar ulaşmış. Ayrıyeten burada olan insanların birbirleriyle olan alacak verecek ilgisi de kayıt altına alınmış ve şahitler huzurunda bunlar tutulmuş. Burası çok hareketli bir kent, günümüzden 4 bin yıl öncesinde metropolitan bir kent. Yaklaşık 30 bin ile 50 bin ortasında insanın yaşadığı bir yer burası. Çok doğal olarak da çok farklı hususlar bir ortaya geliyor. Bu işler ortasında değerli olan ticareti aktivitelerin de düzgün bir halde belgelenmesi ve belgelendikten sonra temel olarak bizim en çok dikkatimizi çeken konulardan bir tanesi” dedi.
12 kişi bir ortaya gelerek 15 kilo altın ile Anadolu’da birinci şirketi kurdu
Çıkan tabletlerdeki elde edilen bilgilerde Anadolu’da kurulan birinci şirketin 15 kilo altınlık bir sermaye ile kurulduğunun anlaşıldığını aktaran Prof. Dr. Kulakoğlu, bu şirketin 12 ortağı olduğunu belirtti. Kulakoğlu, “Bu süreçler sırasında kuruşuna kadar hesap tutacak formda maddi süreçler kaydedilmiş. Para etmeyen hiçbir süreç kaydedilmemiş. Buradaki dokümanların yüzde 99’u para ile ilgili. Tabi ki bu parayla ilgili bahislerin içeriğindeki birtakım hallerde toplumsal hayatı da öğreniyoruz. Evlilik kontratlarından, boşanmadan, mirastan, noterlik evraklarına kadar her şey var. Bunlar ortasında farklı olanlardan bir tanesi şirketlerin kurulmasıyla ilgili. Malum burası ticaret kenti. Ticaret yapılacak ve bu işi de tarzına nazaran yapacaklar, kayıt altına alınması gerekiyor. Gördüğümüz tabletler içindeki şirketlerin kurulmasına ait çok farklı bilgiler var. Kayseri Müzesi’nde sergilenen bir tablette; yaklaşık olarak 15 kilo altın ile kurulmuş bir şirketten bahsediyor. 12 kişi bir ortaya geliyor, herkes farklı farklı oranlarda altın vererek şirketin ortağı haline geliyor. Bu şirket sermayesini Amur İştar isimli tüccar 12 sene boyunca işletecek. Kârın 3’te 1’i alıkonulacak, 3’te 1’i paylaşılacak biçiminde yürüyecek prosedür burada tayin edilmiş. Burada günü dolmadan şirket sermayesine koyduğu hissesi geri almak istediğiniz vakit 1 kilo altın yerine size yaklaşık 4 kilo gümüş verilecek. Aslında sermayeni günü gelmeden çekersen ziyan etmiş oluyorsun. Yani 12 yıl üzere uzun bir müddet sermayenin yerinde kalması garanti altına alınıyor. Bütün bu tabletteki bahsin tamamı en sonunda ’şahitler huzurunda’ biçiminde mühür basılarak imzalanıyor. Burada çıkan tabletler milattan evvel 1950’li yıllardan sonraki periyotlara tarihlenen tabletler. Anadolu’da yazının birinci başladığı devirdir. Doğal olarak da Anadolu’daki birinci şirketin beyan edilmesi, bir manada şirket senedidir. Anadolu’da birinci kez burada karşımıza çıkıyor” diye konuştu.
İHA
