Kerpe koyunda yürütülen Karadeniz’in birinci bilimsel su altı hafriyatında ulaşılan tarihi eserler, her devir tarih sahnesindeki yerini alan ve “Kalpe” ismiyle bilinen bölgenin gizli kültür hazinesini bir defa daha gözler önüne serdi. Milattan evvel 4. yüzyıldan, milattan sonra 12. yüzyılına kadar uzanan onlarca tarihi yapıtın çıkarıldığı Kerpe, bu yıl tamamlanması planlanan projeyle dalış turizmine yeni bir ivme kazandıracak “su altı arkeoparkı” olacak.
Kocaeli’nin Karadeniz’e açılan Kandıra ilçesinde bulunan Kerpe; Helenistik periyottan beri bereketli iklimiyle bilinen, Helen lisanında “çanak, çömlek, testi, küp” manasına gelen “Kalpe” ismiyle ön plana çıkarak, her devirde ticari bir merkez oldu. Roma, Bizans ve Ceneviz periyotlarında gemilerin uğrak noktası olan Kerpe koyu, Osmanlı devrinde de İstanbul’un odun, kömür ve tomruk üzere gereksinimlerini karşıladı.
Türkiye’nin Karadeniz kıyılarındaki birinci bilimsel sualtı hafriyatı Kerpe’de yapıldı
Her periyot etkin ticari hayatı münasebetiyle tarih sahnesindeki yerini alan Kerpe’de, Antik Kalpe Limanı’na ilişkin mendirek kalıntılarının büyük çoğunluğunun su altında bulunması hasebiyle 2020’de su altı hafriyat çalışmaları başlatıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadeleri doğrultusunda, Kocaeli Müze Müdürlüğünce yürütülen bu çalışma, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarındaki birinci bilimsel sualtı hafriyatı olarak büyük yankı uyandırdı.
Suyun altından tarih çıktı
Yaklaşık 2 bin metrekarelik bir alana dağılmış kalıntılara ulaşmak için dalış yapan hafriyat takımı, karadan 80 metre uzakta, 4 metre derinlikte geçmişin izlerine rastladı. Milattan evvel 4. yüzyıldan, milattan sonra 12. yüzyıla kadar uzanan tarihi gün yüzüne çıkaran takımlar, antik limana ilişkin 2 mendirek kesimi ve çokça amfora (iki kulplu antik periyoda has çömlek) kalıntılarını suyun altından çıkardı. Bu eserler, Kocaeli Arkeoloji Müzesinde “Karadeniz’in Sessiz Limanı: Kalpe” ismi verilen stantla tarihseverlerin seyrine sunuldu. Müzeye gelen konuklara, Kocaeli Müze Müdürlüğü Çukurbağ Arkeolojik Hafriyat Grubu eşlik ederek, hafriyatlar ve çıkan tarihi eserler hakkında bilgi veriyor.
Öte yandan, Kocaeli Müze Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Kerpe Sualtı Arkeoparkı Projesi”, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın (MARKA) Takviye Programı çerçevesinde kabul edildi. Projenin hayata geçmesiyle, Türkiye’de birinci kere gerçek yapıtların sergilendiği bir su altı arkeoparkı yapılacak. Bu sayede turizm potansiyeli artacak bölge, dalış turizmine de açılacak.
Cumhuriyet’in 100. yılına özel sergi
İhlas Haber Ajansı (İHA) Muhabirine açıklamalarda bulunan Kocaeli Müze Müdürü Serkan Gedük, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadeleri doğrultusunda başlattıkları su altı hafriyat çalışmasında değerli yapıtlara ulaştıklarını anlattı. Elde ettikleri kültür varlıklarını Cumhuriyet’in 100. yılına ithafen Kocaeli Arkeoloji Müzesinde sergilediklerini söz eden Gedük, “Karadeniz’in Sessiz Limanı: Kalpe” ismi verilen standın bölgedeki su altı tarih zenginliğini vurgulamak hedefiyle gerçekleştirildiğini vurguladı.
“Çıkan kültür varlıkları önemli kronoloji veriyor”
Serkan Gedük, Kerpe koyunda yürütülen bu çalışmanın, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarındaki birinci bilimsel sualtı hafriyatı olduğunu ve bu sebeple büyük kıymet taşıdığına dikkat çekerek, “Karadeniz’in Antik Çağ’dan Osmanlı devrine kadar doğu ve batı periyodundaki ticari bağlarını vurgulaması açısından da son derece değerli olduğunu düşünüyoruz. Bu çerçevede de, su altı hafriyatları sırasında çıkan kültür varlıklarını müzemizde kronolojik olarak ve birtakım canlandırmalarla sergilemeye çalışıyoruz. Hafriyat çalışmaları sırasında milattan evvel 4’üncü yüzyıldan, milattan sonra 12’inci yüzyıla kadar tarihlenen önemli kronoloji veren ticari amfora kalıntılarından, kırmızı astarlı seramiklere, kandillere, lüle kesimlerine, Osmanlı periyoduna ilişkin bir ekip kültür varlıklarına, bölgede belirlediğimiz batık kalıntılarına kadar aslında birçok su altı kültürel mirasını yansıtan kültür varlıklarını tespit ettik” dedi.
Bölgenin dalış turizmine açılması hedefleniyor
Hedeflerinin yalnızca hafriyat yapmak olmadığını, tıpkı vakitte bölgeyi turizme kazandırmak olduğunu da söz eden Müze Müdürü Serkan Gedük, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın himayesinde, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın takviyesiyle bölgede “Kerpe Sualtı Arkeoparkı Projesi” hayata geçirileceğini de kaydetti. Pilot proje olacak bu çalışmanın 2024 yılı içerisinde tamamlanmasının hedeflendiğini lisana getiren Gedük, “Projeyle bölgenin bilhassa dalış turizmine açılması hedefleniyor. Bu sayede bölgede su altı kültürel mirasın farkındalığı ve bölgedeki dalış turizmine olan eğilimin daha da artması, Karadeniz’e olan dalış sayısının artırılması üzere birtakım farkındalıklar var. Tıpkı vakitte bölgenin destinasyon noktaları açısından da yalnızca dalış turizmi değil, bir grup kültürel miras olan izlerinin tanıtılması da hedefleniyor” tabirlerini kullandı.
“Yeraltından çıkarılan eşyalar çok ilgimi çekti”
Müzedeki tarihi yapıtları inceleyen 6. sınıf öğrencisi Alper Er, “Müze inanılmaz hoş. Çok hoş çalışmalar yapmışlar. Müzede en çok su altı kısmını beğendim” dedi.
Suyun altından çıkarılan yapıtları hayranlıkla inceleyen Aybüke Binci ise “Müzeyi gezmek bende çok hoş bir tesir bıraktı. Çıkarılan eşyalar çok ilgimi çekti. Zati yaşadığımız yer deniz etrafı. Bu standın yapılması da çok güzel olmuş. Bu türlü çalışmaların yapılması ve bizim bunları görmemiz onur verici” diye konuştu.
İHA
