Koronavirüsün yevmiye yaşama tesiri tüm süratiyle devam ederken, salgından kaynaklı ekonomik ve politik tahliller de yapılmaya başlandı. Salgın sonrası yeni bir dünya kumpasına geçileceğini düşünenlerin rakamı bir hayli fazla olduğu belirtiliyor. Küresel yatırımları ile tanınan Yükselir Group İdare Heyeti Başkanı Yavuz Yükselir, krizin faturasının nasıl paylaşılacağı, salgın sonrası büyümeleri evvelden haber verileceğini söyleyerek, “Ekonomik anlamda sistemin değişip değişmeyeceğini kavramak için, şahısların devlet ile arasında ya da devletlerin birbiri arasında ekonomiden kaynaklı oluşturulan mirasın nasıl paylaşıldığını analizimiz gerekiyor. Bu paylaşımın kriz evveline göre bir tarafı tahammül edilemeyecek biçimde dezavantajlı konuma getirdiği bir civarda, süratli bir sistem farklılığı görebiliriz. Başka Bir Deyişle kısaca kriz sonrası sistemi kavramak için var olan krizin faturasının nasıl paylaşılacağını görmemiz gerekli.” dedi.
“Krizin maliyetini paylaşma mevzusunda kesin neticeler ortaya koymuyor”
Dünya çapında hükümetler, koronavirüs dolayısı ile işini kaybedip, kazançlarından olan yurttaşlarını desteklemek ismine muhtelif finansal koliler söylediklerini bildiren Yükselir “Bunun yanında FED ve IMF gibi küreselleşmiş dünya ekonomisinin yapıtaşı olan iki müessese, ülkeler ile dolar likiditesi sağlamak ismine yeni iletişimler kurdular. Bu büyümeler krizin maliyetini paylaşma mevzusunda kesin neticeler ortaya koymuyor. FED ve IMF kanalı ile öteki ülkelere saplanan kısa vadeli dolar, gerçeğinde öteki ülkelere meselelerini halletmesi için makroekonomik balansları bozmadan, para basma imkânı verme anlamına geliyor. Bu da maliyeti kimin üstleneceğini şimdi değil de FED ve IMF verdiği dolarları geri çağırdığı zaman konuşalım anlamına geliyor. Her ülkenin krizden çıkış zamanı kendi iç devingenlerine göre değişik zamanda olacak ama FED ve IMF’in dolarları geri çağırma sinyali tek bir zamanda ortaya çıkacak. Gelişmekte olan ülkelerin, ilerleyen yarıyıllarda doların geri çekilmesi ile ve kendi para ünitelerinin bedel kaybetmesi ile Amerika Birleşik Devletlerinden enflasyon ithal edebileceği bir etraf göreceğiz. Böylece krizin faturası büyümekte olan ülkelerdeki yurttaşa alım eforundaki eksilme olarak ödettirilme imkânı mevcut.” biçiminde konuştu.
Dünya liderliği el mi değiştiriyor?
Yavuz Yükselir, yaşanan pandemi sonrası küresel ekonomiler büyük daralmalarla boğuşurken, işin politik ebadı da tartışılmaya başlandığının altını çizerek, “Hâlihazırda bir vakittir konuşulan Çin’in dünya liderliğini devralması mevzusu, bazı etraflara göre bu krizle beraber süratlenmiş görünüyor. Küresel liderliği ele almak için ekonomik, askeri, politik ve kültürel olarak dünyayı domine etmek gerektiğini düşünüyor. Küresel liderliği tek bir kavram ile sembolize edersek bu da donanma eforudur. Dünyanın her yerinde sancak gösterebilecek ebada erişmiş bir donanma eforu sağlamak zati dünyanın en büyük ekonomik eforu olmayı gerektirir. Bu donanma eforu ise politik ve kültürel anlamda dünyanın her tarafına tesir etmek anlamına kazanç. Gnamımız teknoloji devlerinin dünyaya Amerika Birleşik Devletlerinden dağılması dışında eskiki zamanlara bakarsak, Japonya’da beyzbol’ün en popüler spor olması ya da zamanında İngiliz dominantlığında uzun bir vakit kalan Pakistan ve Hindistan’da en popüler sporun kriket olması rastla değildir.”
Şu an küresel liderliği elinde bulunduran Amerika Birleşik Devletlerinin eskiki krizlerde gösterdiği küresel düşünme ve küresel ebatta çözüm üretme prensibinden bu krizde daha çok kendi içine kapandığını kaydolan Yavuz Yükselir, tek seçeneğin Çin olmadığını söyledi.
Yavuz Yükselir söylemesinin devamında, “Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın globalleşme karşıtı olduğu bir civarda, dünya liderliği tartışılması çok natürel ama potansiyel adaylar ortaya çıkarken dünyaya ne önerdikleri ehemmiyetli. Bu yarışta ön tasarıya çıkarılan donanmasını aralıksız geliştiren ve büyük bir askeri ve ekonomik efor olan Çin’in demokrasiye alışmış dünya milletlerine sunacak bir politik modeli yok. Dünya liderliğini politik bir başkalaşım yapmadan alması halinde tesiri Roma İmparatorluğu’ndan çok Moğol İmparatorluğu kıvamında olur. Kıta Avrupa’sına tıkanıp kalmış ve kendi içlerinde dahi birlik olamayan Avrupa Birliği bu yarışta hiç bir zaman olmadı. Yeni dünya kumpasında, coğrafi yakınlıktan çıkıp, küresel efor aktarımına müsait yapılanmaya sahip birliklerin dünya liderliğinde bahtı olabileceğini düşünüyorum. Burada adaylardan biri Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın oluşturduğu BRICS iken, benim gözümde kültürel ve politik olarak daha homojen ayrıca var olan küresel sisteme daha geçimli bir aday mevcut. Avrupa Birliği ile bağlarını koparıp, İkinci Dünya Savaşı’ndan beri donanması küçülen Birleşik Kraliyet, 2 tane çağdaş uçak gemisi ve geliştirmeye çalıştığı donanması ile içinde Kanada ve Avustralya gibi ülkeleri barındıran Commonwealth ülkelerini askeri bir birlik haline getirirse, Amerika Birleşik Devletlerinin antiküreselleşme siyaseti kalıcı olması vaziyetinde, dünya liderliğini meselesiz bir biçimde devralabilir. Bunun yanında Amerika Birleşik Devletlerinin bu kısa vadeli mahallî düşünen siyasetinin geçici olacağını ve bir vakit daha bu sistemin devam edebileceğini düşünmekle beraber, yeni birlikler, yeni ülkeler ve yeni hudutlar oluşturulacağını düşünmemek imkânsız” dedi.
Bundan sonra ne olacak?
Koronavirüsün, ekonomide mutasyon ve şahsi bilgi mevzusunda, bizi hazır olmadığımız bir zamanda tuttuğunu belirten Yavuz Yükselir, “Hadiseleri akışına vazgeçme lüksümüzün olmadığını ve insanlığın refahı ve güvenliği için bazı farklılıklar yapmamız lüzumlu. 5 senede yaşayacağımız dijital mutasyonu fertsel kullanıcılar olarak 3 ayda yaşadık. Bu süreçte tüketim cemiyeti olarak kendimizi daha yakından tanıdığımız bir yarıyıl geçirdik. Eskiki ekonomik krizlerde yaşamadığımız vefat fobisi demokratik bir biçimde zenginden fukaraya hepimizi etkiledi. Bedel yargılarımız baştan alta değişti. Bir spor yıldızı ya da popstarın bedelinin bir sıhhat çalışanının bedeline oranı artık aynı değil. Bu süreç ekonomilerimizde geri gelmeyecek bir sürü işkolu olarak bize geri dönecek. Süratli dijital mutasyon ve bedel yargılarındaki metamorfozun oluşturacağı küresel işsizliği artık hesaba katmamız gerekli. Bu küresel işsizliğin neticelerini, insan yapımı olan her yerde göreceğiz. Emeğinin karşılığında aldığı fiyatta yaşanan dalgalanmanın insanda oluşturduğu psikolojik ve cemiyette oluşturduğu sosyolojik tesirleri ilerleyen yarıyıllarda sanat yapıtlarında da karşımıza çıkacak. Bunun yanında liberalizmin büyük korunucuları olan batılı ülkelerde dahi özellikle sıhhat ve erişim alanında süratli kamulaştırmalar gördük. Ekonomik modellerimizde farklılık yapmadığımız zaman devlet kapitalizmini uygulayan ülkelerin ön tasarıda yakalanacağını görebiliriz. Bu tip idare şekillerinde şahsi bilgilerimizin saklılığı hakkında özveri yapmamız istenebilir. Başta karşı çıksak da insanlığın bu tip virüslerle bundan sonra da deneneceği sarih ve bu her denendiğimizde şahsi bilgilerimizi yaşamımızın önüne koymamız güç görünüyor. Bu surattan insanları izlemeyi basitleştirecek teknolojilerle sıhhat pasaportu çıkarma lüzumluluğu devletler tarafından önümüze konulabilir. Bu tip özverilerin önü kesilmezse dijital diktatörlüklerde yaşayan fertlere dönüşmemiz kaçınılmaz.” ifadelerini kullandı.
Sivil insiyatifle kuvvetlendirilmiş bir globalleşme
Dünya kumpasında globalleşme ile alakalı kavgalar devam ederken, Yavuz Yükselir şu andaki kasvetlerin gerçeğinde yarım globalleşmeden kaynaklandığını kaydolarak, “Doları küreselleştirirken, yapım ve tedarik zincirlerini mahallîleştirmeye çalışmak ya da yuanda olduğu gibi ülke para ünitesini mahallîleştirip, globalleşmeyi korunmak manalı siyasetler değildir. Var olan kumpas değişecek mi yoksa evrimleşecek mi gerçeğinde bunu tanımlayacak olan biz fertleriz. Koronavirüs sonrası devlet ve ulus ilişkisi yine belirlenmeye mecburidir. İdareler ile ulusun daha direk bir ilişkide olacağı ama yeniden de ferdin hürlüklerini daha rahat gözetebileceği bir model geliştirmemiz gerekiyor. Ekonomik anlamda misal verirsek, kriz anlarında parasal genişleme için devletler bankalar ve firmalar üzerinden para talebini çoğaldırıp, arzı artırma güzergahında kararlar alıyorlar. Ülkelerin sahip oldukları para ünitelerini dijital hale getirip, fertsel olarak devletin insanlara eriştiği bir parasal genişleme, krizlerin aşılmasında çok daha ön tasarıya çıkacak. Bunun yanında bu salgının bize gösterdiği bir başka şey ise beynelmilel olmasını beklediğimiz müesseselerin, ülkelerin çıkarları dolayısıyla nasıl basitçe manipüle edilebildiğini görmemizdir. G-20 olsun, Dünya Sıhhat Teşkilatı olsun ve hatta Avrupa Birliği olsun, organize bir çözüm oluşturmada sınıfta kalmıştır. Dünya kriz sonrası bir yarıyıl popülist siyasetleri ön tasarıya çıkaran politikacıları sergene çıkaracak olsa da ülkelerdeki aklıselimli azınlıklar sivilleştirilmiş yeni organizasyonlar kurarak azınlıkların gerçeğinde küresel çoğunluk olduğunu gösterebilirler. Bu karar alma ve uygulama güzergahında geliştirilecek teşkilatlarda ise şahsi bilgilerin korunması açısından blok zincir gibi teknolojilerin insanların elini basitleştireceğini düşünüyorum. Şahsi bilgilerimiz ile güvenliğimiz arasında oluşturulan bu değiş tokuş esnasında özellikle politika sahnesinde yaşanacak başkalaşımlarla beraber, firmaların bu değiş tokuş başkalaşımında nerede oldukları, eforlu bir sivil insiyatifte, onların mukadderatını tanımlayacak. Bugün çok büyük görünen müesseselerin, kısa zamanda tarih sahnesinde yerini aldığını görebiliriz.” biçiminde konuştu.
“Yeni dünya kumpasına geçiş bu virüs gibi süratlice dağılacak”
İş, politika, ekonomi ve sanatta metamorfozun çoğalan süratini yakında görüleceğini kaydolan Yükselir, “Kendimize ait kıymetlerimizin bu süratli başkalaşımda kaybolmaması için insana has değişmezler oluşturmalı ve bunu ferdin tüm ilişkilerinde değiştirilemez maddeler olarak ortaya koymalıyız. Geleceği açıklamak ismine kurduğumuz hipotezlerden ortaya çıkan alternatiflerin hepsinde ortak olacak tek nokta metamorfozdur. Yeni dünya kumpasına geçiş bu virüs gibi süratlice dağılacak. Dünya’da hiçbir ülke yada Avrupa ile Ortadoğu gibi hiçbir coğrafi bölge bu metamorfozdan muaf olamayacak. Değişen dünya kumpasında yeni siyasetler ve yeni siyasetçiler göreceğiz. Bugünün büyük işletmelerinin kimilerinin yok olacağını, insanın sanata bakışının değiştiğini gözlemleyeceğiz. Bu virüs gibi bu ebatta yaşadığımız ani başkalaşım, yeni dünya kumpasının kurulmasına neden oluyor. Hiçbir şeyin daha öncekisi gibi olmayacağı bu yeni kumpasta, insanların birbiri ile tabiat ile ve yaşam ile arasındaki ilişki değişecek. İnsanların kendini denetleyeceği bir yarıyıla giriyoruz. Bu yarıyıl gerçeğinde bu virüs gibi süratli dağılan yeni Dünya kumpasının ayak sesleri…” söylemesinde bulundu.
